Алмыш: юрамалар арасында аерма

 

Алмыш Җәгъфәр ибн Шилки хәкимлеге чорында [[Ислам]] дине [[Идел буе Болгары]] дәүләтендә рәсми рәвештә кабул ителә.

Алмыш, [[Багдад]] хәлифәтенә илчеләр җибәреп, үз илендә ислам тәртипләрен урнаштыруда ярдәм итү һәм болгарларга мөселман динен өйрәтү өчен үзенә фәкыйһ—шәригать хокукларын яхшы белүче кеше җибәрүне үтенгән.

Болгар биенең үтенече канәгатьләндерелгән.

[[Файл:Bulgarlar1.jpg|right|250px|thumb|Багдадтан илчелеге килүе]]

[[922]] елда Багдадтан Урта Азия аша болгарларга илче Сусан әр-Расси һәм илчелекнең сәркатибе Әхмәт ибне Фадлан җитәкчелегендәге вәкиллек килеп җиткән. Нәкъ менә илчелекнең асылда төп вазифасын үтәүче Ибне Фадлан Багдадка әйләнеп кайтканнан соң үзенең «Рисалә»сен язган. (Рисалә—берәр мәкалә, кечерәк китап дигән сүз.)

Болгар патшасы Алмыш (Ибне Фадлан аны, дәүләт башлыгы буларак, «мәлик» дип атый, гарәпчә патша дигән сүз) илчелекне ифрат зур тантана белән кабул иткән. Гарәпләр аңа кыйммәт бүләкләр һәм хәлифәнең яклавы билгесе итеп дәүләт байрагы тапшырганнар. Берничә көннән, җомга көнне, тантаналы төстә гыйбадәт кылганнар, хөтбә, ягъни җомга намазы укыганнар.

 

[[Файл:Keçe manara.JPG|right|250px|thumb|Кече манара, Болгар шәһәре]]

Ике айдан соң, бөтен болгар халкы корылтаен җыеп, шул ук Багдад илчеләре алдында Алмас исламны кабул итүне рәсми төстә бөтен халык исеменнән игълан иткән.

Алмыш [[Ислам]] дине кабул иткәннән соң Абдаллаһ исеме алган. Әмир Абдаллаһ Җагфар ибн Шилки - беренче Болгар әмире булган.

 

[[1989]] елда — Һиҗри белән 1410 да — Идел [[Болгар]]ында ислам кабул итүнең 1100 еллыгы тантаналы төстә билгеләп үтелде. Тантаналар Идел буенда Болгар шәһәрлегендә дә үткәрелде. Бу зур юбилейда катнашу өчен Шәрыкның 20 дән артык мөселман иленнән һәм шулай ук Көнбатыш Европаның байтак илләрендәге ислам җәмгыятьләреннән вәкилләр килде. 1100 ел электәге кебек үк, гаҗәеп күп җыелган халык алдында, азан әйтелгәннән соң, хөтбә укылды.

 

* [[İdel Bolğarı ictimaği-säyäsi tözeleşe]]

 

* [http://www.bolgar.info/ Идел Болгар иле]

* Повесть временных лет. М.-Л., 1950. Ч. 1-2; Полное собрание русских летописей. М., 1949. Т. 2; М., 1962. Т. 1, вып. 2.