Кар: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к added Category:Явым-төшемнәр using HotCat |
DerslekBot (бәхәс | кертем) к wikify, replaced: — → – (7) using AWB |
||
Юл номеры - 3:
'''Кар''' – ул кар кристаллары (кар бөртекләре) формасындагы каты [[явым-төшем]], күбрәк салкын [[температура]]да барлыкка килә.
[[Җил]] [[көньяк]]та, [[океан]] һәм [[диңгез]] өстендә йөзеп йөргән [[болыт]]ларны төньякка куа. Салкын [[һава]]га килеп кергән болытлар әкренләп суына, һәм бик вак, җиңел кристаллар
Кар бөртекләрендә суның үзенчәлекле молекуляр структурасы аркасында алтмыш − йөз егерме градуслы почмаклар гына булырга мөмкин. Бу кристаллар формалашу процессында атмосферада кабат-кабат вертикаль рәвештә күчеп йөриләр, өлешчә эриләр һәм яңадан кристаллашалар. Шунлыктан дөрес кристалларның даими әйләнеше бозыла һәм кушма формалар барлыкка килә. Нәтиҗәдә шундый геометрик төрлелек барлыкка килә, хәтта ике охшаш кар бөртеген дә очратып булмый.
* Беренче кар көз ахырында ява һәм дөньяга кыш җитүе хакында хәбәр итә.
* Рашкы кар
* Җепшек кар
* Ябалак кар
* Тәңкә кар
[[Файл:Skiing Christmas '05 034.jpg|thumb|220px|right|Төннә [[сулыклар]]дан күтәрелгән пардан кар өстенә яткан [[бәс]]]]
==Карның әһәмияте==
Кар җирне каплап ала да андагы җылыны тышка чыгармый, ә суыкны үткәрми. Карның әлеге сыйфаты үсемлекләр һәм хайваннар өчен файдалы. Үләннәр дә, көздән баш калкытып калган уҗымнар да кар астында өшемиләр. [[Тычканнар]], [[бурсыклар]], [[аю]]лар да кыш көне өннәрендә рәхәтләнеп җылынып ята алалар. Кар шәһәр һавасын да чистарта. Яуган вакытта ул һаваны сафландыра, төтенне, корымны, тузанны үзенә сеңдерә. Басу кырыйларына кыр ышыклау полосалары
Кар күп яву зыян да китерергә мөмкин. Өстәвенә, җил чыгып, буран да бурый башласа. [[Очкычлар]] оча алмый, поездлар кузгалмый, [[автомобиль]] [[юллар]]ы ябыла. Юлларга салган карны чистартырга күп вакыт кирәк. Күп яуган җепшек кар агач ботакларына, электр үткәргеч чыбыкларга сыланып кала. Аның авырлыгыннан алар сынарга, өзелергә мөмкин.
Юл номеры - 20:
==Кар ташкыны==
[[Файл:Lawine.jpg|thumb|left||220px|Кар ташкыны]]
Таулы районнарда кыш көне башка афәтләр
Кар ташкыны ишелү [[Татарстан]]да да мөмкин. [[2008 ел]]да [[Бөгелмә]] шәһ. читендә кар 9 яшьтән 16 яшькә кадәрге 9 бала һәм яшүсмер чана һәм чаңгы шуган җирдән дүрт метр калынлыгындагы кар астында кала. Аларның икесе зыян күрми, төрле тән җәрәхәтләре алган өч яшүсмер Бөгелмә район үзәк хастаханәсенә озатыла гадәттән тыш хәлләр министрлыгы хезмәткәләре тарафыннан үткәрелгән эзләү-коткару эшләре барышында табылган тагын дүрт баланы коткарып калып булмый.<ref>[http://tat.tatar-inform.ru/news/2008/2/1/32960/ Бөгелмәдә кар ишелмәсе астында калып зыян күргән яшүсмер пульмонология бүлегенә күчерелде]</ref>
|