Сөйрәлүчеләр: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к Bot: Migrating 114 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q10811 (translate me) |
Төзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 27:
Сыйныф [[мезозой]] чорында чәчәк аткан. Соңрак күп төрләре юкка чыккан. Хәзерге сөйрәлүчеләрнең бабалары [[динозаврлар]] булган дип санала.
Сөйрәлүчеләрнең үз-үзләрен тотышы катлаулы булу баш миенең яхшырак үсеш алуына бәйле. Ул соры ми матдәсеннән торган кабык башлангычыннан һәм яхшы үсеш алган кечкенә мидән тора. Сөйрәлүчеләрдән примитиврак булган хайваннардан төп аермасы — [[мие кабыгы]] булуы.
Сөйрәлүчеләр — коры җирдә яшәүгә чынлап җайлашкан беренче төркем умырткалылар, аларның үрчүе һәм үсеше коры җирдә уза. Аларның кайберләре, мәсәлән, [[крокодил]], диңгез [[ташбака]]сы, диңгез еланы кабат суда яшәүгә күчкән, ләкин үрчегәндә, күкәй салу өчен, ярга чыгалар. Җир-су хайваннары белән чагыштырганда, сөйрәлүчеләр хәрәкәтчәнрәк, активрак һәм тайга [[урман]]нарыннан алын [[чүлләр]]гә, тропикларга кадәр төрле яшәү тирәлекләренә җайлашканнар. Моңа аларның мөгезматдәдән торган тәңкәләр белән канланган һәм кибүдән саклаучы коры тиресе, тиз хәрәкәтләнүгә җайлашкан очлыклары, бармак очларында төрле өслекләрдән шуышырга мөмкинлек бирүче тырнаклары булышлык итә. Шулай ук аларның очлыклары озын, вак күзәнәкле үпкә бар, моның хисабына газлар алмашы камилрәк. Аларның [[кеше]] һәм [[имезүчеләр|имезүче]] хайваннар бөеренә бик тә охшаган [[бөер]] бар.
== Классификация ==
Гернетологлар сөйрәлүчеләрнең 8 мең төрен исәнлиләр һәм аларны дүрт отрядка кертәләр:
* [[Томшыкбашлылар]] ([[гаттерия]]ләр)
* [[Ташбакалар]] ([[ташбака]]лар)
Строка 38 ⟶ 39 :
* [[Крокодиллар]] ([[крокодил]]лар, [[аллигатор]]лар)
Күнчелек вәкилләре, даими тән температурасы булмаганлыктан, җылырак климатлы илләрдә тереклек итәләр. Татарстанда барысы 8 төр: ташбакаларның 1 төре һәм тәңкәлеләрнең 7 төре очрый.
== Чыганаклар ==
* [http://www.tatknigafund.ru/books/1741/read#page159 Рәхимов И.И., Ибраһимова К.К., Татарстанның үсемлекләр һәм хайваннар дөньясы. Казан, Мәгариф, 2007.]
[[Төркем:Сөйрәлүчеләр|*]]
| |||