Wikipedia

Архитектура: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Addbot (бәхәс | кертем)
20 505 үзгәртергә
к Bot: Migrating 138 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q12271 (translate me)
Derslek (бәхәс | кертем)
33 974 үзгәртергә
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
[[Файл:Sicily Selinunte Temple E (Hera).JPG|thumb|right|[[Сицилия]]дә [[Милади тәкъвим|безнең чорга кадәр]] V [[гасыр]]да корылган [[Гера]]га багышлаган [[грек]] [[гыйбадәтханә]]се]]
'''Архитекту́ра''' ({{lang-la|architectura}}, {{lang-grc|αρχι}} — «[[баш]], [[өлкән]]» һәм {{lang-grc2|τέκτων}} — «[[төзү]]четөзүче, [[балта]]чы остасы» [[сүз]]ләреннән) — [[кеше]]ләрнең [[тормыш]]ынатормышына һәм [[эшсәнлек|эшчәнлегенә]] кирәкле [[бина]]ларны, башка [[корылма]]ларны (һәм аларның [[комплекс]]ларны), заманча [[техника|техник]] [[мөмкинлек]]ләргәмөмкинлекләргә һәм [[җәмгыять]]неңҗәмгыятьнең [[эстетика|эстетик]] [[караш]]ларынакарашларына [[нигез]]ләнепнигезләнеп, [[архитектура-төзелеш проектлаштыруы|проектлаштыру]] һәм [[төзелеш|төзү]] [[осталык|осталыгы]].
 
АрхитектураБиналарның ул,һәм корылмаларның тышкы кыяфәте шулай ук, биналарныңархитектура һәм корылмаларныңдип [[кыяфәт]]еатала. Шуның өстенә биналарны һәм корылмаларны җыйма рәвештә архитектура дип атыйлар.
[[Файл:Taj Mahal in March 2004.jpg|thumb|leftright|Һиндстанда [[Таҗ Махал]] (1632–1653)]]
 
==Архитектура гыйлеме==
Архитектураны өйрәнүче иҗтимагый, техник һәм махсус фәннәр комплексы. Төп тармаклары: архитектура, [[шәһәр төзелеше]] теориясе һәм тарихы, [[архитектура истәлекләре]]н реставрацияләү һәм реконструкцияләү, ландшафтлар архитектурасы, архитектура иҗаты методологиясе, архитектура тәнкыйте. Архитектура гыйлеменең фән буларак барлыкка килүен галимнәр [[Борынгы Рим]] архитекторы һәм инженеры [[Витрувий]]ның «Архитектура турында ун китап» дигән трактаты (б.э.к. 1 йөз) белән бәйлиләр, анда шәһәр төзелеше, инженер-техник һәм бизәлеш мәсьәләләре бәян ителә. Архитектура гыйлеме үсешендә Л. Альбертиның «Биналар төзү турында» (1485), А. Палладионың «Архитектура турында дүрт китап» (1570), Д. Виньоланың «Архитектурада биш ордер кагыйдәсе» (1562) дигән трактатлары мөһим роль уйный. 18-19 йөзләрдә архитектура фәне үсеше нигездә архитектура (ордер) формалары теориясен эшләү, дөнья архитектурасы истәлекләрен ачу һәм өйрәнү юнәлешендә бара. Моңа күренекле француз һәм немец галимнәренең (И. Винкельман, Г. Шлиман, Ф. Майер, К. Шинкель, Виолле ле Дюк, О. Шуази һ.б.) археология һәм реставрация өлкәсендәге эшчәнлекләре сәбәп була. Нәтиҗәдә дөнья халыкларына Троя, Микен, Помпеи, Петра, Персепольдәге мәдәни истәлекләр белән танышу мөмкинлеге ачыла. Бу истәлекләрнең тарихын һәм архитектурасын тирәнтен өйрәнүгә, төрле төбәкләр һәм дәверләрнең архитектурасы арасындагы үзара йогынтыларны һәм багланышларны тикшерүгә этәргеч бирә. Бөтендөнья архитектурасы тарихын өйрәнүгә нигез салына. 20 йөздә тикшеренүләрне Л. Беневоло, З. Гидион, Г. Зитте, М. Майер, Н. Певзнер, М. Рагон һ.б. дәвам иттерә. Тикшеренүчеләр, архитектура һәм шәһәр төзелеше композицияләре мәсьәләләреннән тыш, ландшафтка бәйле, техноген, экологик һ.б. аспектларның теоретик проблемаларына да игътибар итәләр.<ref>[http://tatarile.org/maglumat/%D0%BC%D3%99%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D3%99/%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0-%D0%B3%D1%8B%D0%B9%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5 Татар энциклопедиясе. Казан, 2008.]</ref>
 
==Шулай ук кара==
* [[Архитектура стильләре]]
 
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
 
[[Төркем:Архитектура]]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Архитектура