Татар әдәбияты: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Төзәтмә аңлатмасы юк |
|||
Юл номеры - 23:
[[Файл:QutadughuBiliq wien p.10.jpg|thumb|250px|[[1070 ел]]да орхон язулары теленә охшаш, [[Иске Татар әдәби теле]]нең атасы булган [[:en:Middle Turkic languages|урта төрки телендә ''(ингл.)'']] язылган "[[Котадгу белег]]" әсәренең<ref>[[:en:Kutadgu_Bilig#Language]] {{ref-en}}</ref> [[XV гасыр]]да [[:en:Old Uyghur alphabet|иске уйгыр әлифбасы ''(ингл.)'']] нигезендә ясалган күчерелмәсенең 4. юлында [[гарәп язуы]] белән [[бисмиллә]] язылган.]]
Бу чорда [[Идел]]-[[Чулман]] тирәләрендә урнашкан [[болгарлар]] бик күп мәдәни үзгәрешләрен кичерә - төрле иҗтимагый-сәяси һәм икътисади сәбәпләр аркасында бабаларыннан килгән ''[[тәңречелек]]'' урынына [[ислам]]га, борынгы бабаларыннан калган [[:ru:Болгарские руны|болгар руннардан ''(рус.)'']] [[гарәп язуы]]на, [[:ru:Булгарские языки|огур телләре төркеменә ''(рус.)'']] керүче [[:ru:Булгарский язык|болгарларның теленнән ''(рус.)'']] - күрше куман-[[кыпчаклар]] кулланган нык аерылган<ref>[[:ru:Тюркские_языки#.D0.9F.D1.80.D0.BE.D0.B1.D0.BB.D0.B5.D0.BC.D1.8B]]{{ref-ru}}</ref><ref>''Тюркские языки // [[:ru:Лингвистический энциклопедический словарь|Лингвистический энциклопедический словарь]]'' / Глав. ред. [[:ru:Ярцева, Виктория Николаевна|В. Н. Ярцева.]]. — М.: [[:ru:Большая Российская энциклопедия (издательство)|Советская энциклопедия]], 1990. — 688 с. — 150 000 экз. — ISBN 5-85270-031-2 (в пер.){{ref-ru}}</ref> [[:ru:Собственно тюркские языки|гомумтөрки телләре ''(рус.)'']] төркеменә керүче [[кыпчак теле]]нә күчәләр.
Матди культураның югарылыгы рухи мәдәниятнең дә үсешенә ярдәм иткән. Болгар илендә мәктәп-мәдрәсәләрнең булганлыгы, аерым укымышлыларның төрле фәннәр, әйтик, тарих, хокук, фәлсәфә гыйлемнәре белән шөгыльләнүләре билгеле. Шул ук сәбәпләр аркасында [[матур әдәбият]], [[шигърият]] киң таралган: [[Йосыф Баласагуни]], [[Әхмәд Йүгнәки]], [[Әхмәд Ясәви]] һәм [[Сөләйман Бакырганый]] кебек уртак төрки, [[Кол Гали]] һәм башка җирле галимнәрнең әсәрләре болгарларның рухи дөньясын нык баета.
| |||