Арпа (ыруг): юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Яңа бит: «{{Taxobox | name = Арпа | image file = Hordeum-barley.jpg | image title = Hordeum | image descr = Өлгергән арпа башаклары | regnum = Үсемлеклә…» |
DerslekBot (бәхәс | кертем) к wikify, replaced: - → — (5) using AWB |
||
Юл номеры - 22:
'''Арпа́''' (''Hordeum''), [[кыяклылар]] семьялыгыннан бер һәм күпьеллык үләнчел үсемлекләр ыругы; бөртекле ашлык культурасы, якынча 10 төрне берләштерә. Иртә өлгерүчән сабан һәм уҗым үсемлеге. ТРда нигездә сабан арпасы үстерелә.
==Сыйфатлама==
Культурада Гордеум сативум (Hordeum sativum) төре генә киң таралган, ә калган төрләре
Аларның һәркайсы, үз чиратында, башакның тыгызлыгы (кабыклы һәм ялангач бөртекле), башак төсе һ.б. билгеләре буенча җыелма төркемнәргә бүленә. Арпа әһәмиятле терлек азыгы, ашамлык һәм техник культура. Арпа югары азык сыйфатларына ия һәм концентрацияләнгән азык буларак киң кулланыла. Энергетик туклыклылыгы буенча арпа солыны уза. Арпа оны икмәк пешерү сәнәгатендә бодай һәм арыш онына өстәмә буларак кулланыла. Арпа бөртеге ярма ярдыруда киң кулланыла. Сыра кайнату сәнәгате өчен төп чимал чыганагы булып санала. Сыра кайнату өчен үстерелгән арпаның сыйфаты үстерү, җыйганнан соңгы эшкәртү һәм аннан соңгы саклау шартларына бәйле. Бөртекнең составы туфрак-климат һәм агротехник шартларга туры китереп үстерелгән аерым сортлардан алынырга һәм аерылып торырга тиеш. ТРда арпа төп ашлык-фураж культурасы буларак үстерелә, чәчүлек мәйданы 381,4 мең га тәшкил итә, гектарыннан 34,3 ц уңыш алына (2005). ТРда чәчәргә рөхсәт ителгән сортлар: «Московский 2» (1984), «Нутанс 778» (1988), «Эльф» (1997), «Рәхәт» (1998), «Раушан» (1988), «Нур» (2002). Корткычлары – швед һәм гессен чебеннәре, яшелкүз, чыбык личинка, кандала-ташбакалар; авырулары – тузанлы һәм каты кисәү гөмбәләре, сабак һәм арпа күгәреге, ончыл чык һ.б.
==Әдәбият==
* Бахтеев Ф.Х. Ячмень. М., 1955;
* Трофимовская А.Я. Ячмень. Л., 1972;
* Неттевич Э.Д., Сергеев А.В., Лызлов Е.В. Зерновые фуражные культуры. М., 1980;
* Технология возделывания ярового ячменя. Казань, 2001;
* Руководство по апробации сортовых посевов. Казань, 2002.
==Чыганак==
|