Tuqtamış xan: юрамалар арасында аерма

===Tuqtamış häm Aqsaq Timer: Qondırça yılğası suğışı===

Tuqtamış belän Aqsaq Timer arasındağı bik zur suğış 1391 yılnıñ 18 iyünendä Altın Urdanıñ üzägendä — İdelneñ sul yağındağı Qondırça yılğası buyında (xäzerge Samar ölkäsendä) bula. Ğäskärlär tigez diärleq—här yaqtan da 200 meñ keşe qatnaşa. Baştaraq tatarlar ciñärder kebek, doşman ğäskären çolğap alıp, tar-mar kiterer sıman toyıla. Ämma Aqsaq Timerneñ suğışnı yañaça alıp baruı, talantlı polqovodets buluı ciñügä kiterä. Östäwenä Tuqtamışnıñ qaysıber ğäskär başlıqları xıyänät itä—doşman yağına çığa. Tarixi çığanaqlar äytüençä, Tuqtamışnıñ yartı ğäskäre diärlek suğış qırında yatıp qala. Aqsaq Timer dä küp keşesen yuğalta, şuña kürä, suğış qırında ciñügä ireşsä dä, Sarayğa barıp citmi, könbatışqa yaw çapmıy, xätsez trofey qulğa töşerep häm şaqtıy küp doşman suğışçısın äsir itep, Sämärqandına qaytıp kitä.

Läkin şundıy zur yuğaltulardan soñ da Tuqtamış yañadan köçle ğäskär tuplıy ala. Yänä dürt yıldan soñ, 1395 yılnıñ 15 aprelendä, Tönyaq Qawqaznıñ Törek (Terek) yılğası buyında bu doşmannar qabat oçraşalar. Qondırça yılğası buyındağı sıman, baştaraq tatarlar osta ğına suğışalar, ämma doşman ğäskäreneñ ayawsız suğışuına axırğaça qarşı tora almıylar—ciñelälär. Şunnan Tuqtamış tönyaqqa, Bolğar yağına qaça. Anı ezärlekläp Aqsaq Timer küptänge xıyalın tormışqa aşıra — Altın Urdanıñ başqalası Saray-Bärkäne, tağın küp kenä ähämiätle şähärlären cimerä-cimerä Qırımğa çaqlı barıp citä. Saray-Bärkä, Gölstan, Ükäk, Bälcämin, Macar kebek şähärlärne tämam qırıp taşlıy, cir belän tigezli.

==Tuqtamış: Şöhrät häm dansızlıq ==

[[Файл:ChufutKale1.JPG|thumb|Çefet Qalada Tuqtamış qızınıñ törbäse]]