Tatar ädäbiyatı: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к Ilnur efende Tatar ädäbiyati сәхифәсен Tatar ädäbiyatı итеп үзгәртте
Kitap (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
{{twinLAT|Татар әдәбияты}}
 
Tatar ädäbiätıädäbiäte xalıq awız ícatına, [[Törki xalıqlar]]nıñ ädäbi baylığın täşkil itkän urta ğasırlardağı ğomumtörki mädäni yazma yädkärlärgä (S.Baqırğäni, Y.Balasağuní, M.Qaşğäri, S.Yügnäki, Ä.Yäsäwi h.b.) barıp totaşa. İdel buyı [[Bolğar däwläte]] mädäniäteneñ oluğ yädkäre - [[Qol Ğäli]]neñ mäşhür "Qíssa-i Yosıf" poeması.
 
Tatar ädäbiätınıñädäbiäteneñ üseşendä [[Altın Urda]] däwere möhim urın alıp tora. Ul zamanda ícat itelgän humanistik äsärlär: N.Rabğuzínıñ "Qíssasel-änbiä", Qotbnıñ "Xäsräw wä Şirin", [[Mäxmüd Bolğarí]]nıñ "Nähcel-färadis", [[Xisam Kätib]]neñ "Cömcömä soltan", [[Säyf Saraí]]nıñ "Gölestan bit-törki" häm "Söhäyl wä Göldersen" poema häm dastannarı.
 
[[Altın Urda]] cimerelgännän soñ [[Qazan]] qalası [[Tatar mädäniäte]] üzägenä äwerelä. Bu däwer näfis ädäbiätta [[Möxämmäd-Yar]], [[Ömmi Kamal]] häm [[Qol Şärif]] ícatları b-n xaraqterlı.
Юл номеры - 11:
17 yözneñ 2 nçe yartısınnan başlap [[Mäwla Qolí]], [[Utız İmäni]], [[Äbelmänix Qarğalí]], [[Hibatulla Salíx]], [[Şämsetdin Zäki]], [[Ğäli Çoqrí]] h.b.nıñ ícatlarında ädäplelek wä insaflılıq ölgese bulırday obraz tudıruğa omtılış yasala; türälärneñ kimçelekläre tänqitlänep, humanizmğa mädxiä cırlana.
 
18-19 yözlärdä Tatar ädäbiätındaädäbiätendä Şäreq romantízmı ğädäte östenlek ala.
 
19 yözneñ 2 nçe yartısınnan realizm yaña ısul bularaq qabul itelä. Bu yünäleştä şigrít ölkäsendä - G.Qandalí, Aqmulla, Yä.Yemelyänov; prozada - M.Aqegetzadä, Z.Bigiev, R.Fäxretdin, F.Kärimi; dramaturgída G.İlyäsi, F.Xalidilärnıñ ícatı zur rol' uyní.
Юл номеры - 23:
[[1920]]-40 yıllarda [[Ğälimcan İbrahím|G.İbrahimov]], F.Burnaş, K.Näcmi, [[Hadi Taqtaş|H.Taqtaş]], K.Tinçurin, M.Ğäläw, Ş.Usmanov, X.Tufan, G.Qutuy, [[Musa Cälil|M.Cälil]], A.Aliş, F.Kärim, [[Näqi İsänbät|N.İsänbät]] h.b. ädäbi xäräkätneñ alğı safına çığa. Alardan soñ G.Bäşirev, A.Şamov, İ.Ğäzi, Ä.Fäyzi, F.Xösni, M.Ämir, Ä.Yeniki, S.Xäkim, N.Arslanov, Ä.Yerikäy, S.Battal, [[Äxmät İsxaq|Ä.İsxaq]], S.Urayskiy, G.Ğäliev, G.Äpsälämev, X.Waxit, A.Rasix h.b., şul uq yıllarda emigrasídağı Tatar yazuçıları G.İsxaqí, H.Ğabdüş, S.Ğíffät-Uğan Tatar ädäbiätınıñ Oqt. rev-sisenä qädärge tradísíların däwam itterälär.
 
[[1960]] yıllardan ütkännärgä yañaça qararğa, bügengene taswirlarğa mömkinlek tua. Tatar ädäbiätınıñädäbiäteneñ bu etabında R.Töxfätullin, Ä.Dawıdov, A.Ğiläcev, Ş.Mödärris, G.Axunov, N.Fättax, X.Kamal, Ä.Bayan, G.Afzal, E.Qasimov, Ş.Bikçurin, M.Şabayıv, Ş.Ğäliev, İ.Yüzeyev, Ş.Xösäyenev, B.Kamalov kebek "altmışınçı yılğılar" üzläre yäşägän zamannıñ möhim ictimağí häm äxlaqí mäsälälären kütärep çığalar.
 
[[1970]]-80 yıllarda İ.Nurullin, [[Möxämmät Mähdiev|M.Mähdiev]], T.Miñnullin, F.Yarullin, M.Yunıs, M.Xäbibullin, Ä.Ğäliev, S.Söläymanowa, Mäxmüt Xäsänev, R.Xaris, R.Fäyzullin, [[Zölfät]], Robert Äxmätcanov, Räşit Äxmätcanov, M.Äğlämev, V.Nurullin, R.Batulla, M.Ğäli, Ä.Ğaffar, [[Zölfät Xäkim|Z.Xäkim]], Ä.Räşitev, L.Şağircän, X.Äyüp, M.Maliqowa, R.Ğatawllin h.b. icadi aktíflıqaktívlıq kürsätälär.
 
[[1990]] yıllardan başlap xalqıbıznıñ ğasırlar däwamına suzılğan tarixi wä mädäni mirasına iğtibar yıldan-yıl köçäyä. [[Nuríxan Fättax|N.Fättax]], M.Xäbibullin, C.Räximev, V.İmamovlarnıñ romannarında tarixi temnar uñışlı yaqtırtıla. İ.Salaxov, A.Ğiläcev, G.Tawlin, R.Möxämmädiev, R.Kärämilärneñ äsärlärendä totalitarízm, repressilar çorında şäxesneñ faciğäse häm anıñ üz äberuyın saqlap qalırğa omtıluı taswirlana.