Анкилозаврлар: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
кТөзәтмә аңлатмасы юк |
Төзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 1:
{{Taxobox
| name = Анкилозаврлар
| image file = Aletopelta coombsi.jpg
[[Файл:Edmontonia restoration.jpg|thumb|Эдмонтонияләр]]▼
| regnum = Хайваннар
| phylum = [[Хордалылар]]
| subphylum = [[Умырткалылар]]
| classis = [[Сөйрәлүчеләр]]
| subclassis = [[Диапсидлар]]
| superordo = [[Архозаврлар]]
| ordo = [[Орнитишийлар]]
| subordo = [[Thyreophora]]
| infraordo = '''Анкилозаврлар'''
| familia =
| genus =
| species =
| latin = ''Ankylosauridae''
| wikispecies =
| itis =
| range map =
| range legend =
}}
▲[[Файл:Edmontonia restoration.jpg|thumb|Эдмонтонияләр]]
'''Анкилозаврлар''' ({{Lang-la|Ankylosauridae}}) — [[тиреофорлар]] [[тәртип|астәртибенең]] инфратәртибе.
==Систематика һәм төзелеш үзенчәлекләре==
Анкилозаврлар — [[орнитишийлар]] тәртибенең вәкилләре, тиреофорлар төркеменә керәләр. Анкилозаврларны санамыйча, бу төркемгә [[стегозаврлар]], [[скутеллозаврлар]] һәм [[сцелидозавридлар]] карыйлар<ref name="бер">[http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/biologiya/DINOZAVRI.html?page=0,4]</ref>. Анкилозаврларның үзенчәлекләре: арткы азаклыклар алгылардан ике тапкырга зуррак булганнар, бөтен тәне сөякле пластиналар белән капланган иде, кай урыннарда шиплар да булганнар, «калкансыз» тамак һәм корсак кына калганнар<ref name="бер"></ref><ref name="ике">'''Я познаю мир''': Динозавры: Дет.энцикл./А.Ю. Целлариус; Худож. О.А. Герасина и др. - М.: ООО "Издательство Астрель": ООО "Издательство АСТ": ЗАО НПП "Ермак", 2004. - 397, [3] с.: ил.</ref><ref name="өч">[http://samlib.ru/k/kaminjar_d_g/ankilozawry.shtml]</ref>.
Анкилозаврларның тешләре нечкә, сулы ризык кына ашау өчен кирәк. Шуңа күрә, мөгаен, анкилозаврлар үсемлекләрне генә түгел, үлгән хайваннарның гәүдәләрен һәм башка динозаврларның йомырткаларын ашый алганнар<ref name="ике"></ref>.
Инфратәртип ике гаиләлеккә бүленә:
*'''''[[Анкилозавридлар]]''''', иң борынгы анкилозаврлар: калын, бер-берсенә кушылган, сөяк белән бергәләштерелгән пластиналар белән капланган киң, өчпочмаклы баш, койрыктагы палица, башның арткы өлешендә эре түгел сөякле мөгезләр. [[Эуплоцефалус]]ның сөякле, әмма хәрәкәтле күз кабагы булган. Иң алдынгы анкилозавридларның баш сөягендә тын алу өчен кыен каналлар системасы бар иде. Алар исләр сизүне яхшыртканнар һәм авазлар ясау өчен кулланыла алганнар<ref name="өч"></ref>. Анкилозавридлар [[юра]]ның яртысында барлыкка килгәннәр<ref name="ике"></ref>. Без белгән анкилозаврларның борынгысы — [[гаргойлезавр]] ([[Вайоминг]], бәләкәй баш сөяге һәм тулы булмаган скелет буенча билгеле). Анкилозаврларның таңы стегозаврларның һәм [[завроподлар]]ның иң яхшы вакытында башлана ([[Дракопелта]], [[Португалия]], һәм [[мумоорапелта]], [[Колорадо]])<ref name="өч"></ref>.
*'''''[[Нодозавридлар]]''''': палицалар юк, зур шиплар күп, башы таррак, җиңелрәк, сөякле мөгезләр юк. Нодозавридларның иңбашларында нык үсеш алган мускуллар булганнар (анкилозавридларның иңбаш мускуллары болай нык үсеш алмаган). Шулай итеп, анкилозавридларның палицасын нодозавридларныкы шиплар алыштыра: ерткычның һөҗүме вакытында нодозавридларның мускуллары шипларны хәрәкәт итерә алганнар. Ләкин, мөгаен, шипларның төп мәксәте төр эчендәге демонстрациядә, территория һәм партнёрлар өчен сугышта булган. Чын нодозавридларның калдыклары акбүр чорының башына кадәр очрамый. Беренче чын нодозавридлар — [[завропелта]] ([[Монтана]]), [[цедарпелта]] ([[Юта]]) һәм [[попозавр]] ([[Техас]]). Анкилозавридлар да, нодозавридлар да динозаврларның юкка чыгуына кадәр яшәгәннәр һәм чәчкә атканнар<ref name="өч"></ref>.
Кайбер анкилозаврлар (мәсәлән, [[гастония]], иртәнге акбүр, [[Юта]], һәм [[полакантус]], иртәнге акбүр, [[Англия]] һәм [[Испания]]) үзләрендә анкилозавридларның һәм нодозавридларның сыйфатларын бергәләштерәләр. Бәлки, алар өченче ботакка карыйлар<ref name="өч"></ref>.
==Искзрмәләр==
{{искәрмәләр}}
{{paleo-stub}}
[[Төркем:Динозаврлар]]
| |||