Wikipedia

«Amerika Quşma Ştatları» битенең юрамалары арасында аерма

Amerika Quşma Ştatları (үзгәртү)

6 гый 2012, 22:11 юрамасы

Нет изменений в размере ,  8 лет назад
төзәтмә аңлатмасы юк
{{twinLAT|АКШ}}
 
'''Amerika Quşma Ştatları''' (inglizçə ''United States of America'', kiril - ''Америка Кушма Штатлары'') - [[Tönyaq Amerika]]da urnaşqan dəwlət. Xalıq sanı buyınça öçençeɵçençe, məydanı buyınça dürtençe urında. Dönyanıñ iñ ere iqtisadi, səyəsi, mədəni həm fənni üzəklərennən sanala. Başqalası - Vaşington, D.C. Administrativ yaqtan il 50 ştat, Kolumbiə federal okrugı həm berniçə buysınğan cirleklərdən tora. Amerikada yəşəwçelərne ''Amerikannar" dip atıylar. Amerika Quşma Ştatlarnıñ qısqaça iseme - AQŞ.
 
== Etimolojiə ==
''Americas'' terminı 16nçı ğasırnıñ başında İtaliə səyəxətçese Amerigo Vespuçi arqasında barlıqqa kilə. İlneñ tulı iseme berençe tapqır Azatlıq turındağı Deklaratsiədə atala. Bu Deklarasiə ''13 Amerika Quşma Ştatlarınıñ ilçeläreilçeləre'' tarafınnan "bertawıştan xuplanğan Deklarasiə''bulıp tora.
 
== Сoğrafiə ==
 
AQŞnıñ kontinental öleşeɵleşe Atlantik okeannan Tın okeanğa, Kanada çigennən Meksika çigenə xətle suzılğan. Ber ştat, Alaska, töptɵp territoriədən Kanada arqılı bülengən. Məydanı buyınça Alaska iñ zur ştat, ul beryulı Arktik häm Tın okeannar belän çiktəş. HavaiiHawaii Tın okeandağı arxipelagta urnaşqan. Puerto Riko - xalıq sanı hämhəm mäydanıməydanı buyınça Karib diñezendä AQŞnıñ iñ zur territoriəse. Guam hämhəm berniçə keçe territoriələrdən başqa, AQŞ tönyaqtɵnyaq Cir yarımşarında urnaşqan.
AQŞtan iñ biek noqtası - Mk'Kinli tawı (6, 194 m). Rocky Mountains isä, ozınlığı buyınça in zur taw sisteması.
* [[1819]], [[21 fevral]] — Florida ştatı 5 milliom dollarğa satıp alına
* [[1830]] — Hindistan Kaldırma Yasası qabul itelə
* [[1846]]—[[1848]] — Amerika-Meksika suğışı, näticädänäticədə AQŞ elekkege Meksikanıñ yartı territoriyasenə dəğwa itə
* [[1861]]—[[1865]] — Gracdan suğışı, qollıq tıyıla
* [[1867]] — Rusiədən Alyaska satıp alına
* [[1913]], [[23 dekabr]] — Federal Reserv Sistema tözelə
* [[1917]] — AQŞ Antanta yağında Berençe BötendönyaBɵtendɵnya suğışına kerə
* [[1941]], [[7 dekabr]] — Yaponnar Perl-Harbor'ğa höcümhɵcüm itə, AQŞ İkençe BötendönyaBɵtendɵnya suğışına kerə
* [[1945]] [[6 august|6]] həm [[8 august]] — Hirosima həm Nagasaki şəhərlərenə atom-töştɵş bomba kullanıla, 250 meñgä yaqın keşe wafat
* [[1961]] [[20 ğıynwar]] — Con Fiscerald Kennedi Amerika Prezidentı itep iğlan itelə
* [[1962]]
== Səyəsət ==
 
AQŞ dönyanıñ in berençe federativ dəwləte. Ul beryulı reprezentativ demokratiə həm konstitutsion respublika. AQŞnıñ federativ sisteması öçɵç qatlamğa bülenə: federativ, regional həm lokal. Lokal xəkimiət ğədəttə munisipal həm cirle qalıplarğa bülenə. Küp oçraqta xəkimiət organnarına keşelər küpçelek prinsibı nəticəsenda saylanıla. Federal qatlamda proportsional prinsip faydalanılmıy. Saylay xoquqı 18 yəştən birelə.
 
Federal xəkimiət öçɵç bülektən tora:
* Qanuni, ike kameralı Kongres (Senat and Waqillar Evi) - federal qanunarnı qabul itə, suğışnı iğlan itə, kileşülərne raslıy, impiçment eşen başlay xoquqlarına iə.
* Xökümat, Prezident həm Ğəskərlərneñ Baş Citəkçese, qanunarğa veto salu, Kabinetnı raslau h.b. xoquqlarğa iə.
Анонимный участник
Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/wiki/Махсус:Сравнение_версий/518321