Ильяс Кудашев-Ашказарский: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Derslek (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Derslek (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 5:
| alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу-->
| рәсем язуы =
| тулы исем = Ильяс Батыргәрәй улы Кудашев-Ашказарский
| һөнәр = музыкант, театр актеры
| туу датасы = 3.03.1884
Юл номеры - 22:
| башка мәгълүмат =
}}
'''Ильяс Батыргәрәй улы Кудашев-Ашказарский''' ({{lang-ru|Ильясбек Батыргареевич Кудашев-Ашказарский}}; [[1884 ел]]ның [[3 март]], [[Казан]] — [[1942 ел]]ның [[31 декабрь]], [[Казан]]) — [[татар театрына нигез салучы, музыкант]] һәм театр эшлеклесе, [[Хезмәт герое]] (1926).
 
== Тәрҗемәи хәле==
== Биография ==
Оренбургта туып үсә. 1899 елда [[Хөсәения мәдрәсәсе]]нең урта курсын тәмамлый. [[1900 ел|1900]]–[[1904 ел]]ларда Казанда Укытучылар мәктәбендә укый. [[1904 ел]]да кире Оренбургка кайта һәм мәктәптә укыта башлый. Педагогик эше белән бергә татар театры труппасын төзи.
<blockquote> "Мин Самара-Оренбург тимер юлындагы Яңа Сергиевка станциясендә машинист Батыргәрәй Габделсаләм
улы һәм Мәрьям Нигъмәтулла кызы Кудашевлар гаиләсендә туганмын. Әти-әнием чыгышлары белән Уфа
Юл номеры - 31:
автобиографиясеннән). <ref>[http://www.tatknigafund.ru/books/1918/ Татарский государственный академический театр имени Галиасгара Камала. Сто лет. В двух томах. Второй том стр.92]</ref> </blockquote>
== Иҗат ==
[[1907 ел]]ның [[10 февраль|10 февралендә]] Оренбургта халык йорты бинасында [[Николай Гоголь]]нең «Өйләнү» комедиясен күрсәтә. [[3 апрель]]дә Ф. Халидинең «Морат Сәлимов», А. Чеховның «Кыз сорау» әсәрләрен куя. Шулай итеп, атаклы [[«Сәйяр»]] труппасы - беренче татар профессиональ труппасы барлыкка килә. «Сәйяр» - [[Нур театры]] һәм бүгенге [[Камал театры|Татар академия театры]]ның нигезе булып тора. Труппа "Россиядә И. Б. Кудашев-Ашказарский җитәкчелегендәге беренче мөселман драма артистлары труппасы" дип йортелә. Аның беренче артистлары - Нурулла Гайнуллин, Әхмәт Ишморатов-Кулалаев, Нуретдин Хәйретдинов-Ахундов, [[Вәлиулла Мортазин-Иманский]], соңрак аларга Кудашев-Ашказарскийның ике туган энесе [[Нури Сакаев]] килеп кушыла. 1907 елның маенда труппа беренче гастрольгә чыгып китә (Идел буйлап Самара, Казан, Сембер, Түбән Новгород якларына). 1907 елның августында труппага C. Гыйззәтуллина-Волжская һәм [[Габдулла Кариев|Г. Кариев]] кушыла. Үзара каршылыклар килеп чыгу сәбәпле, 1907 елның ахырында И. Ашказарский труппадан китә. Алга таба ул музыкаль спектакльләр-водевильләр, концертлар куя, яңа труппалар оештыра. И. Ашказарский пианинода, скрипкада, гармунда, мандолинада уйный, җырлый, нәфис сүз сойли. 1928-1929 елларда Татар академия театрында эшлиадминистратор вазифасын алып бара. Соңыннан эстрада сәнгате белән шогыльләнә, шигырьләр язашөгыльләнә.
==Истәлек==
[[1926 ел]]ны, Татар театрының 20 еллыгы уңаеннан, Кудашев-Ашказарский [[Хезмәт Батыры]] исеменә лаек була.
== Чыганак ==
''Илялова, И.'' Г. Камал театры артистлары. — Казан: Татар. кит. нәшр., 2005.