Орион йолдызлыгы: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Ерней (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Ерней (бәхәс | кертем)
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 25:
* [[Хи-Орионлылар]]
|Янәшә йолдызлыклар =
* [[Җәүза йолдызлыгы|Җәүза]]
* [[Близнецы (созвездие)|Близнецы]]
* [[Сәвер йолдызлыгы|Сәвер]]
* [[Телец (созвездие)|Телец]]
* [[Эридан (созвездие)йолдызлыгы|Эридан]]
* [[Куян йолдызлыгы|Куян]]
* [[Заяц (созвездие)|Заяц]]
* [[Бермөгез йолдызлыгы|Бермөгез]]
* [[Единорог (созвездие)|Единорог]]
|Иң югары киңлек = 79
|Иң түбән киңлек = 67
Юл номеры - 40:
 
== Йолдызлар ==
'''Орион ''α''''' — [[Бителҗәүза]] ({{lang-ar|ابط الجوزاء}} ''ибт әл-җәүзаҗәүза’'' — «Бәйленең култык асты»<ref>Ибыт — култык асты. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б. — Б. 145.</ref><ref>Джауза — «Сопряженный»; ибт ал-джауза — «подмышка Сопряженного». — Звездный каталог ал-Бируни с приложением каталогов Хайама и ат-Туси // Историко-астрономические исследования. Вып. VIII. — М.: Физматгиз, 1962. — С. 184.</ref>, монда «Бәйле» астында Орион күздә тотыла; {{lang-ru|Бетельгейзе}}), ярымдөрес [[үзгәрмә йолдыз]], аның ялтыравы +0,2 дән +1,2 гә кадәр үзгәрә һәм уртача +0,7 тигез. Бу астрономларга мәгълүм булган [[иң зурэре йолдызлар исемлеге|иң зур йолдызлардан]] берсе [[йолдыз]] [[Җир]]дән 643 ± 146 [[яктылык елы]] ераклыкта урнашкан. Бителҗәүза [[Кояш]]тан якынча 140&nbsp;000 тапкыр яктырак һәм аның диаметры Кояшныкыннан якынча 1180 тапкыр зуррак.
 
'''Орион ''β''''' — [[Риҗел]] ({{lang-ar|رجل الجبار}} ''риҗл әл-җәббар'' — «Орионның аягы»<ref>Риҗел — аяк; Җәббар — Орион. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге.</ref>; {{lang-ru|Ригель}}), +0,18 [[йолдызча зурлык]]тагы [[күк үтә зур йолдыз|аклы-күкле үтә зур йолдыз]]. Бу йолдыз якынча 773 яктылык елы ераклыкта урнашкан. Риҗел Кояштан 85&nbsp;000 тапкыр яктырак һәм аның диаметры Кояшныкыннан 78 тапкыр зуррак.
Юл номеры - 54:
'''Орион ''κ''''' — [[Сәеф]] ({{lang-ar|سيف}} ''сәеф'' — «кылыч»<ref>Сәеф — кылыч. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге. — Б. 516.</ref>, Орионның кылычы күздә тотыла; {{lang-ru|Саиф}}), +2,06 [[йолдызча зурлык]]тагы [[йолдыз]]. Бу йолдыз якынча 720 яктылык елы ераклыкта урнашкан. Сәеф Кояштан 57&nbsp;500 тапкыр яктырак һәм аның диаметры Кояшныкыннан 11 тапкыр зуррак. Ә өслегенең температурасы 26&nbsp;000 К тигез.
 
== Тарих һәм исемнәр ==
== Атамалар ==
[[Әл-Бируни]] үзенең [[1030 ел]]да тәмамланган «[[Мәсгуд кануны]]нда» [[Клавдий Птолемей|птолемейныкы]] {{lang-grc|Ὠρίων}} исемене [[гарәп теле]]нә «җәббар» һәм «җәүза» сүзләре белән тәрҗемә иткән<ref>Звездный каталог ал-Бируни. — С. 184.</ref>. Татар халкы, бөтен [[гарәп-мөселман мәдәнияте]] бер өлеше буларак, әүвәл йолдызлыкның ''Җәббар'' ({{lang-tt3|جبار}}) гарәп исеме да кулланды<ref>Җәббар — бик көчле, бик куәтле, зур көч (куәт) иясе; Орион. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге. — Б. 770.</ref>, әмма хәзерге вакытта бу исем кулланмый.
 
== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}
{{Reflist}}
{{Мәсгуд кануны}}
 
[[Төркем:Йолдызлыклар]]
[[Төркем:Орион йолдызлыгы| ]]
 
[[ar:الجبار (كوكبة)]]