Wikipedia

Николай Коперник: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Derslek (бәхәс | кертем)
33 974 үзгәртергә
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Derslek (бәхәс | кертем)
33 974 үзгәртергә
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 26:
== Биография ==
*Николай Торуньда сәүдәгәр гаиләсендә туа, яшьли атасыз кала. Анасы милләте буенча немец, Торунь элегрәк [[Пруссия]]гә кергән һәм немец каласы булып саналган. Коперниктан калган язмалар һәммәсе немец яки латин телендә языла. Аның архивында поляк телендә язылган бер язма да табылмаган.
* 1491 елда [[Краков]] университетына укырга керә. [[Математика]], [[медицина]] һәм дин гыйлементеология үзләштерә. 1497 елда [[Италия]]гә китә һәм [[Болонья]] университетында укуын дәвам итә. Дин гыйлеменнәнТеологиядән, хокук һәм борынгы телләрдән башка биредә астрономия белән шөгыльләнергә форсат табылаачыла. 1500 елда ул диплом алмыйча китеп бара, соңыннын Падуя университетында медицинага укуын дәвам иттерә. 1506 елда Италиядән китә һәм агасы, епископ Лукас хезмәт иткән Гейльсберг замогында астрономик күзәтүләр белән шөгыльләнә.
*1512 елда Фромборк каласына килеп, каноник булып урнаша.
=== Фәнни эшчәнлек ===
* Коперник – җирнеңҖирнең кояш тирәли әйләнеп йөрүен б.э. кадәр яшәгән Аристарх ук әйтә, ул үзе исә үзеннән өч йөз ел элек яшәгән Пифагорчыларга сылтый – янәсе бу фикерне беренчедән [[Пифагор]]ның укучылары әйткән. Әлбәттә бик сәер күренә, кая ул белемнәр югалып торган шул вакыт эчендә. ЛәкинУрта Коперник заманындагасырларда гелиоцентризмны “пифагорейское учение” дип атыйлар. Коперникның “Күк аралары әйләнүе”әйләнүе турындатурында” трактаттатрактатында (1543) язылган нәрсәләр [[Птолемей]]лы-[[Аристотель]]ле дөнья картинасына үтергеч йогынты ясый, шуның белән бергә Урта гасыр күзаллаулар һәм фән системасына китереп суга. Аристотель дөнья картинасын физика, метафизика, теология белән килештерә, ләкин яңа астрономик күренешләрне аңатырга мөмкинлек бирми. Птолемей системасы астрономик күренешләрне аңлатырга ярдәм итә (Ай, планеталар, йолдызлар әйләнүен), ләкин аның математик системасы дини мифология белән ярашмый. Ләкин бүгенге тарихчылар санап чыгарганча, Коперник китабының беренче һәм икенче басмасы укучыларын санау өчен ике кул бармаклары да җитә. Китапханәләрдә 100 данәсе саклана, алар барысы да профессиональ астрономнар: Тихо Браге, Кеплер һ.б. кулыннан уза.
Үзенең төп ачышын – гелиоцентрик системаны ул 30 ел буе дөньяга чыгарырга читенсенә. Ул китап Коперникның үләренә бер ел кала дөнья күрә һәм бернинди шау-шу куптармый. Чиркәү аны бары 70 ел узгач кына тыелган китаплар исемлегенә кертә. Һәм бу тулысынча [[Галилео Галилей|Галилей]]ның “казанышы”. Телескоп булмауга күрә Коперник йолдызларны мөстәкыйль күк җисемнәре итеп танымый, һәм аларны бик еракта торучы, сферага беркетелгән яктырткычлар, дигән фикерне кабатлый. ▼
=== Китаплары ===
“Күк аралары әйләнүе турында” (1943)
* Бүгенге тарихчылар санап чыгарганча, Коперник китабының беренче һәм икенче басмасы укучыларын санау өчен ике кул бармаклары да җитә. Китапханәләрдә 100 данәсе саклана, алар барысы да профессиональ астрономнар: Тихо Браге, Кеплер һ.б. кулыннан уза.
===Фәнни методология===
* Eл елның дәвамлыгын искиткеч төгәл исәпли – ул чынбарлыктагыдан 28 секундка гына аерыла. 40 елдан соң Григориан реформа үткәрелгәндә, нигез итеп Коперник хисаплаулары алынган. Юлиан календаренең җитешсезлеге Пасханың һаман да иртәрәк вакытка күчә баруына китергән. Коперник 1515 елда Кояш тигезләнеше көнен 21 мартта түгел, ун көн иртәрәк күзәтә.
▲Үзенең төп ачышын – гелиоцентрик системаны ул 30 ел буе дөньяга чыгарырга читенсенә. Ул китап Коперникның үләренә бер ел кала дөнья күрә һәм бернинди шау-шу куптармый. Чиркәү аны бары 70 ел узгач кына тыелган китаплар исемлегенә кертә. Һәм бу тулысынча [[Галилео Галилей|Галилей]]ның “казанышы”. Телескоп булмауга күрә Коперник йолдызларны мөстәкыйль күк җисемнәре итеп танымый, һәм аларны бик еракта торучы, сферага беркетелгән яктырткычлар, дигән фикерне кабатлый.
 
{{DEFAULTSORT: Николай Коперник }}
 
[[Төркем:Астрономия]]
 
 
[[ru:Николай Коперник]]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Николай_Коперник