Контент бетерелгән Контент өстәлгән
|
|
|
[[ФайлРәсем:Draco constellation map ru lite.png|right|300px|thumb|Тимерказык йолдызы, Кече Җидегән һәм Аждаһа йолдызлыклары]]
[[Рәсем:Polaris system.jpg|thumb|right|300px|Тимерказык — [[кабатлы йолдыз]]]]
'''Тимерказык''' ([[Кече Җидегән йолдызлыгы|Кече Җидегән]] ''α'', Кече Җидегән альфасы, ''α'' UMi) — [[күкКече йөзеҖидегән йолдызлыгы]]нең төньяк котыбы янындагының +21,097 [[йолдызча зурлык]]тагы [[йолдыз]]. [[Җир шары]]ннан 431433 [[яктылык елы]] ераклыкта урнашкан. Хәзерге дәверендә Тимерказык күк йөзенең [[төньяк котып|төньяк котыбыннан]] 1° азрак ераклыкта урнашкан һәм [[котып йолдызы]] сыйфатыны башкара.
Тимерказык чыннан да өч катлы [[өчле йолдыз|өчле йолдыз системасы]]. Система үзәгендә F7Ib спектр сыйныфылы [[гаятьүтә зур йолдыз]] (''Тимерказык A'') урнашкан, аның яктылыгы [[Кояш]]ның 2000 тапкыр артып киткән. ''Тимерказык B'' йолдызы Тимерказык A йолдызыннан ераклыкта урнашкан. Аны телескоп аша җир йөзеннән карау мөмкин. Әмма үзәк йолдызының кәрлә иптәше ''Тимерказык Ab'' гаятьүтә зур йолдызына бик якын урнашкан. Аның фотосурәте фәкать «[[Хаббл]]» телескоп аша алдылар. Аның әйләнү периоды якынча 30 ел.
Тимерказык [[Төньяк ярымшар]]да һаман [[офык]]ның төньяк ноктасы өстеннән була. Бу хәл аны үзеңнең торган урыныңны билгеләү өчен куллану мөмкин.
== Тарих ==
[[Клавдий Птолемей]] «[[Әлмагест]]» китабында аны «койрык очындагы йолдыз» дип атады<ref>Кече Аю койрыгы күздә тотыла. — Птолемей К. Альмагест: Математическое сочинение в тринадцати книгах: пер. с древнегреч. И.Н. Веселовского. — М.: Наука, 1998. — 672 с. — С. 224.</ref>. [[Әл-Бируни]] үзенең [[1030 ел]]да тәмамланган «[[Мәсгуд кануны]]нда» аны «койрыкның очы» һәм ''җәди әл-кыйбла'' — «кыйбланың кәҗә бәтие» дип атады<ref>Звездный каталог ал-Бируни с приложением каталогов Хайама и ат-Туси // Историко-астрономические исследования. Вып. VIII. — М.: Физматгиз, 1962. — С. 92, 177.</ref>. Хәзерге {{lang-ar|نجم الشمال}} ''нәҗем әш-шималь'' — Төньяк йолдыз.
== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}
[[Төркем:Йолдызлар]]
[[aren:نجم القطبPolaris]]
[[be:Палярная зорка]]
[[be-x-old:Паўночная зорка]]
[[bg:Полярна звезда (астрономия)]]
[[bn:ধ্রুবতারা]]
[[ca:Estrela polar]]
[[chr:ᏧᏴᏢ ᏗᎧᎸ ᏃᏈᏏ]]
[[cs:Polárka]]
[[csb:Nordowô gwiôzda]]
[[da:Nordstjernen]]
[[de:Polarstern]]
[[el:Πολικός Αστέρας]]
[[en:Pole star]]
[[eo:Norda Stelo]]
[[es:Estrella Polar]]
[[et:Põhjanael]]
[[fa:ستاره قطبی]]
[[fi:Napatähti]]
[[fr:Étoile polaire]]
[[fur:Stele tramontane]]
[[gl:Estrela Polar]]
[[he:כוכב הצפון]]
[[hr:Sjevernjača]]
[[hu:Sarkcsillag]]
[[it:Stella polare]]
[[ja:北極星]]
[[ko:극성 (천문학)]]
[[lv:Polārzvaigzne]]
[[mhr:Кава Меҥге]]
[[mk:Северница]]
[[nl:Poolster]]
[[no:Nordstjernen]]
[[pl:Gwiazda Polarna]]
[[pt:Estrela Polar]]
[[ro:Steaua polară]]
[[ru:Полярная звезда]]
[[sah:Хотугу сулус]]
[[sk:Polárka]]
[[sv:Polstjärna]]
[[th:ดาวเหนือ]]
[[tr:Kutup Yıldızı]]
[[uk:Полярна зірка]]
[[vi:Sao Bắc cực]]
[[zh:北极星]]
|
