Каллисто (иярчен): юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Рашат Якупов (бәхәс | кертем)
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Ерней (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
[[Рәсем:Callisto.jpg|right|300px]]
'''КаллистоКаллисто́''' ''(борынгы грекча {{lang-grc|Καλλιστώ}})'' [[Юпитер (планета)|Юпитерның]] дүрт [[ГалилейЮпитер иярченнәре|иярчене]]. Дүрт [[Галилей иярченнәренеңиярченнәре]]нең берсе. Зурлыгы буенча [[Кояш системасы]]нда өченче урында тора һәм [[Меркурий (планета)|Меркурийгә]] кадәртигез (әмма масса буенча өч тапкыр кимрәк).
 
== Ачышның тарихы һәм атама ==
[[Төркем:Юпитер юлдашлары]]
Каллистоны [[1610 ел]]да тарихта беренче телескоп аша Галилео Галилей ачты. Ачышта беренчелекне, [[1609 ел]]да Каллистоны күзәтеп алган, алман астрономы [[Симон Мариус]] дәгъвалады, әмма ул үз вакытта бу турында мәгълүматларны бастырып чыгармаган.
 
«Каллисто» исеме [[1614 ел]]да Мариус тәкъдим итте, әмма тик [[XX гасыр]]ның уртасыннан ул гомум кулланыла торган булды. Галилей исә үз ачкан иярченнәргә тик тәртип саннарыны бирде, Каллистоны «Юпитерның дүртенче иярчене» дип билгеләде.
 
Иярчен [[борынгы греклар мифологиясе|борынгы греклар мифлардагы]] Каллисто — [[Зевс]]ның ([[Юпитер (мифология)|Юпитерның]]) сөяркәсе исеменә карап Каллисто атамасы алды.
 
== Матди хасиятләр ==
Каллисто Кояш системасының иң зур кратерланган җисемнәреннән берсе. Димәк аның өслеге бик иске (4 млрд. ел чамасы), ә аның геологик активлыгы артык түбән.
 
[[Файл:PIA01478 Interior of Callisto.jpg|thumb|left|200px|Каллистоның төзелеше]]
Чамалау буенча, Каллисто 200 км калынлыгындагы боз кабыгы белән капланган, аның астында исә 10 км калынлыгындагы су катламы бар. Эчкәрерәк катламлары, булса кирәк, тыгызланган тау токымнары һәм боздан гыйбарәт, иярченнең үзәгенә таба тау токымнары һәм тимер артуы белән. Гомумән шундый төзелеш зур күк җисемнәренә хас түгел, гадәттә аларның бөтен төше бар.
 
Каллистоның тыгызлыгы галилейныкы иярченнәрдән иң түбән (никадәр Юпитердан ерак, шулкадәр түбән). Каллисто, мөгаен, 60 % боз һәм судан, 40 % тау токымнары һәм тимердан гыйбарәт. Охшаш составны [[Титан (иярчен)|Титан]] һәм [[Тритон (иярчен)|Тритон]] ия булалар.
 
== Сылтамалар ==
* [http://www.freescince.narod.ru/callisto/main.html Каллисто турында сайт]
 
{{commons|Category:Callisto}}
{{Кояш системасы}}
 
[[Төркем:Юпитер юлдашларыиярченнәре]]
 
[[als:Kallisto (Mond)]]