Бакый Урманче: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Don Alessandro (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Marat Vildanov (бәхәс | кертем)
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
{{twinLAT|Бакый Урманче}}
[[Image:Urmançe.jpg|300px|thumb|right|Baqi Urmançe ostaxanäsendä]]
'''Baqıy (Ğäbdelbaqıy) İdris ulı Urmançe''' ([[23. Febräl]] [[1897]]-[[6. August]] [[1990]]), näqeşçe, skulptor, sınçı, grafik häm pedagog. TASSR häm RSFSRnıñ xalıq rässamı ([[1960]], [[1982]]).
 
Tөrle janrlarda yөzlәgәn sәnğәt әsәre icat itep qaldırğan Baqıy Urmançe 1897 yılnıñ 23 fevralendә [[1897Qazan gubernası]]. yılda[[Təteş xäzergeөyəze]]neñ (xәzerge waqıtta [[BuaTatarstan]]nıñ rayonınıñ[[Bua Külrayonı]]) Çerekene[[Кül-Çәrkәn]] awılında tuadөnyağa кilә. [[1907]]. yılda Urmançievlär [[Qazan]]ğa küçälär, Baqıy [[Möxämmädiä]] mädäräsäsenä uqırğa kerä. Anda Şäreq tellär öyränä. Räsem yazu häm eskripkä uynaw belän şöğellänä. Qazan Sänğän Mäktäbenä imtixannarnı birä almıyça, [[1914]]. yılda Uralğa kitä. [[1916]]. yılda Baqıynı armiägä alalar. Revolutsiä çorında Urmançe soldat deputalığına saylana. [[1919]]. yılda yañartqan İrekle Sänğäti-Texnik Hönärxanägä (elekke sänğät mäktäbenä) uqırğa kerä. Qızıl Armiägä mobilizatsiädän soñ, [[Mäskäw]]gä uqırğa kerä.<ref>[http://www.antat.ru/urm/tlife.html Räsmi saytında Urmançeneñ tormış yulı]</ref>
 
[[Image:Cihanov Urmançe.jpg|150px|thumb|left|Baqıy Urmançeneñ ''[[Näcip Cihanov]]'']]
[[1926]]-[[1929]]. yıllarda Qazan Sänğät-Teatr Texnikumında uqıta. [[1929]]. repressiälänä häm [[Solovetskie Utrawları]] lagerenä sörelä, läkin [[1933]]. yılda azat itelä. [[1934]]-[[1941]]. yıllarda [[Mäskäw]]dä yäşi, [[1941]]-[[1949]].da [[Alma-Ata]] häm [[Semipalatinsk]] şähärlärendä administrativ sörgendä waqıtta Qazaq şağirläre häm yazuçıları (Abay, M. Auezov, S. Moqanov) äsärlärenä illustrasiälär, grafik seriälär, [[Ğabdulla Tuqay]]nıñ [[Qazaq tele]]nä tärcemä itelgän şiğerlärenä, [[Qazaqstan]]nıñ tarixı, könküreşe häm sänğät ähellärenä bağışlanğan äsärläre icat itä; [[1949]]-[[1958]]dä [[Üzbäkstan]]da yäşi, [[Urta Aziä]] tabiğätenä bäyle näqeş häm garfir portretlar, tematik kartinalar, peyzaj, etüdlär yaza. Balxaş baqır eretü zavodı Mädäniät yortınıñ arxitekturası proyektı häm dekorativ bizäleşe avtorı ([[1952]]). [[1949]]-[[1958]]. yıllarda Taşkent teatr-sänğät institutında, anda sın sänğäte bülegen oyıştıruçılarnıñ berse ([[1956]]). [[1958]]. yıldan [[Qazan]]da.<ref>Tatar Ensiklopediä Süzlege, Qazan, 2003</ref>
 
B. Urmançe miras itep tatar mәdәniәte eşleкlelәreneñ skulptura portretları galereyәsen qaldırdı, alar arasında urta ğasırlar şağire Qol Ğali, mәğrifәtçe ğalim [[Mərcani, Şihabetdin|Ş. Mәrcani]], [[Nasıyri, Qayum|Q. Nasıyri]], şağir [[Dәrdmәnd]], yazuçı [[Əmirxan, Fatix|F. Әmirxan]] hәm başqalar da bar.
 
Töp äsärläre: näqeş - ''Separator yanında'' ([[1928]]), ''Tatarstan'' triptixe ([[1976]], [[1985]]), ''Saltıq bolını'' ([[1979]]; sın - ''Sağış'' ([[1966]]), ''Yazğı moñnar'' ([[1968]]), ''Tulpar'' ([[1968]]); Tatar mädäniäte ähelläre portretları, [[Tatarstan]]níñ [[Qırlay]] awılında [[Ğabdulla Tuqay]]ğa memorial arxitektura kompleksı ([[1976]]), [[Därdämänd]] häm Tuqay şiğerlärenä grafik illústratsiälär ([[1954]]-[[1968]]); balalarğa sänğät tärbiäse birügä bağışlanğan [[Tatarça]] berençe däreslek (Mäskäw, [[1924]]), räsem sänğätenä qarağan mäqälälär häm başqa. TASSRnıñ Ğabdulla Tuqay isemendäge Däwlät büläge laureatı ([[1967]]).
Строка 18 ⟶ 20 :
==Päräwäzdä==
*[http://urmanche.da.ru Räsmi säxifä]
* [http://www.kazan1000.ru/lat/culture/famous/14/ Baqıy Urmançe]
 
[[en:Baqi Urmançe]]