Фарыз: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
EmausBot (бәхәс | кертем)
к r2.6.4) (робот кушты: az:Vacib
Marat Vildanov (бәхәс | кертем)
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
'''Фарыз''' ({{lang-ar|فرض}}) — Ислам[[ислам]] дине буенча, һәрбер [[мөселман]] эшләргә тиеш булган мәҗбүри гамәлләр. Фарызларны үтәмәү зур [[гөнаһ]] булса, аларны инкарь итү кәферлек була, яки бу кешене исламнан чыгара. Фарыз гамәлләр ике төрлегә бүленә:
 
а) ''Фарыз гайн'' — һәрбер мөселман башкарырга тиеш булган индивидуаль гамәл. Аңа түбәндәгеләр керә:
 
# [[Аллаһ]]ының берлеген тану, Аның сыйфатларын өйрәнү.
# [[Мөхәммәд пәйгамбәр]] (саләллаһу галәйхи үәссәләм) -нең Аллаһының кешеләрне туры юлга күндерегәкүндерергә җибәрелгән илчесе икәненә ышану.
# Мөхәммәд (саләллаһу галәйхи үәссәләм)пәйгамбәр тапшырган ислам кагыйдәләр Аллаһыдан икәнлегенә ышану.
# [[Шәһадәт]]не - ислам формуласын шаһитлар алдында әйтү һәм ислам - Аллаһының соңгы һәм бердәнбер юлы икәнлеген раслау.
# Һәркөн бишвакыт [[намаз]] уку.
# [[Рамазан]] аенда һәркөн [[ураза]] тоту.
# Малы билгеләнгән чиккә җитүченең зәкәт [[бирүезәкәт]] бирүе.
# Мөмкинлеге булган кешегә, гомерендә бер мәртәбә булса да, [[хаҗ]] кылу.
# Чәчү, умарта, урман, печәнлеклекләрдәнпечәнлекләрдән ярлыларга [[гошер]] түләргә тиеш (10 %).
# Фарызга кергән гамәлләрне белү һәм өйрәнү.
# Ирләргә [[җомга намазынанамазы]]на йөрү.
# Аллаһының ихтыярына һәм Ул язган кануннарга буйсыну.
# [[Шәригать]]нең һәрбер карарын чын күңелдән, Аллаһ ризалыгы өчен, үтәү.
# Мөмкинлек буенча, Аллаһыны һәрвакыт истә тоту һәм күңелдән чыгармау.
# Шәригать тарафынантарафыннан хупланылмаганхупланмаган эшләрне эшләүэшләмәү.
# Элек кылган [[гөнаһ]]лар өчен үкенү һәм аларны бүтән эшләмәскә тырышу.
# Табигатьне өйрәнгәндә, аңарда Аллаһының бөеклеген күрү.
# Аллаһының биргән нигъмәтләренә канәгать булу.
# Берәр гамәл кылуга керешкәндә, Аллаһыга тәвәккәл итү.
# Берәр бәлә-каза килсә, бу Аллаһ ихтыяры дип санау һәм сабырлык күрсәтү (аллаһыАллаһы турында начар уйлардан саклану).
# Шайтанны дошман дип санау, ул котырткан эшләрне - гөнаһларны эшләмәү.
# Сүз белән һәм һәрбер гамәлдә дөреслек һәм гаделлек ягында булу.
Юл номеры - 33:
# Вакытыннан алда, үз теләге белән, уразаны ачучыга колны иреккә җибәрү яки 2 ай ураза тоту.
# Вакытында зәкят һәм гошерне түләмәүчегә соңыннан түләү.
# Вакытында бурычын түли алмаучыга, үлгинчәүлгәнче, варисларына бурычны ул калдырган мирас өлешеннән түләргә әйтеп калдыру.
# Варислар бурычларны тулысынча түләргә тиешләр, мирас итеп берни дә калмаса да.
# Вакытында укылмаган уразаны каза кылу.
# Иргә хатынын тәэмин итү, аңа карата гадел булу.
# Иргә хатынына аерым бүлмә яки өй бирү.
# БаларгаБалаларга ата-анасына карата яхшы мөгамәләдә булу, аларны хөрмәт итү, канәгатьлекләренә ирешү.
# Балаларга әти-әниләрен, әгәр дә алар ярлылыкта булсалар, тәэмин итү.
# Атага яшь балаларын тәэмин итү.
# Кирәк булганда, иргә туганнарының яшь балаларын һәм гарипләрне тәэмин итү.
# Әгәр [[нәзер]] әйтсәң, шәригать кануннарыннан чыкмаса, аны үтәү.
# Берәр дини гыйбадәт яки намаз кылырга уйлаган булсаң, аны үтәү.
# Уйланылган эшне эшли алмасаң, колны иреккә җибәрү яки ярлыларны тукландыру.
Строка 50 ⟶ 49 :
# Хатын-кызга күремнән соң госел алу.
# Бала табудан терелүдән соң (40 көн) хатын-кызга госел коену.
# Иптәшләр алдында билгеләнгән фарызларны аңнатуаңлату.
# Иптәшләр арасында яхшылыклар эшләргә һәм начар эшләрдән тыелуга өндәү алып бару.
# Тыелган эшләрне кылудан тыелу.
# Шәригать ритуалларын ([[тәһарәт]], [[госел]] һ.б.) бөтен билгеләнгән тәртибе (фарызы) буенча үтәү.
# Ислам җирен басып алсалар, яки шәһәр камалышта калса, андагы кешеләргә басып алучыларга каршы көрәшү.
 
== Фарыз Кифайә ==
 
''Фарыз Кифайә'' — фарызның шундый төре, аны җәмәгатьнең бер өлеше үтәсә, башкалар бу гамәлне эшләмәү җаваплылыгыннан котылалар. Әгәр бу фарызнныфарызны беркем дә үтәмәсә, аның җаваплылыгы ([[гөнаһ]]ы) бөтен җәмәгатькә төшә.
 
Моңа түбәндәге гамәлләр керә:
Строка 64 ⟶ 63 :
# Бөтен [[шәригать]] хөкемнәрен тулысынча өйрәнү.
# Надан мөселманнарны ислам шәригатенә өйрәтү.
# Бөтен Көръәнне[[Коръән]]не яттан өйрәнү.
# Җәмгыятькә кирәк булган куллану гамәлләрен җитештерү.
# Караучылары һәм яшәргә акчлараыакчлары булмаган картларны карау.
# Караучылары булмаган, гарипләр, хәлсезләр, авыруларга ярдәм күрсәтү.
# Ятимнәрне карау.
Строка 73 ⟶ 72 :
# Мәет өчен [[җеназа намазы]] уку.
# Кабер казу һәм мәетне күмү.
# СәләмгәСәламгә җавап кайтару.
# Әгәр кеше төчкергәннән соң, «әлхәмдүлилләхиәлхәмдүлилләһи» (Аллаһыга шөкер) дисә, аңа «йәрхәмукаллахйәрхәмүкәллаһ» (Аллаһ сиңа рәхимлеген бирсен) дип әйтергә.
# Әгәр Мөхәммәд (саләллаху галәйхи үәссәләм)пәйгамбәр исемен ишеткәндә, яки аны искә алганда, «саләллахусалләллаһү галәйхигаләйһи үәссәләмүәссәлам» (Аңа Аллаһының сәләмесәламе һәм фатыйхасыфатихасы<sup>?</sup> булсын) дию.
# Җиһадта катнашу.
 
Строка 81 ⟶ 80 :
== Шулай ук кара ==
 
* [[Ваҗиб]]
* [[Сөннәт]]
* [[Мөстәхәб]]
* [[Мөбах]]
* [[Мөстәкрәһ]]
* [[Мәкруһ]]
* [[Хәрам]]
 
[[Категория:Шаригать]]
[[Төркем:Шәригать]]
 
[[ace:Wajéb]]