|
| башка мәгълүмат =
}}
'''Галилео Галилей''' ([[Итальян теле{{LANG-IT|итал.]] ''Galileo Galilei''}}; [[1564 ел|1564]] елныңның [[15 февраль|15 февралендә]] [[Пиза]]да туган – [[1642 ел|1642]] елныңның [[8 гыйнвар]]ында Арчетрида[[Арчетри]]да вафат) – [[Италия]] [[физик|физигы]], [[механика|механигы]], астрономы[[астроном]]ы, [[фәлсәфәче|философы]] һәм математикгы[[математика|математигы]]. Үз вакытының фәненә[[фән]]енә зур йогынты ясаган. Беренче булып күк йөзендә булган җисемнәрне күзәтү өчен [[телескоп]]ны кулланган. Күп мөһим [[астрономия]] ачышларын эшләгән. Галилей – Экспериментлы физиканың нигезчесе.
Яшәгән вакытта дөньяның гелиоцентрик системасының актив тарафдары булу сәбәпле аның католик чиркәү белән җитди конфликт булган.
== Биография ==
=== Кече чаклар ===
Галилей [[1564 ел|1564]] елдада [[Италия]]дә урнашкан [[Пиза]] шәһәрендә нәселле, ләкин факыйрьләшкән композитор Винченцо Галилей (1520–[[1520 ел|1520]] - [[1591 ел|1591]]) гаиләсендә туа. Галилео Галилейның тулы исеме Галилео ди Винченцо Бонайути де Галилей ([[Итальян теле{{lang-it|итал.]] ''Galileo di Vincenzo Bonaiuti de' Galilei''}}). Галилейның нәселе инде XIV гасырдан мәгълум. Аның берничә туры бабасы [[Флорентий Җөмһүрияте]]нең җитәкчеләре булганнар, хәтта бер бабасы, шулай ук ''Галилео'' исемле мәшһүр табиб, 1445нче[[1445 елдаел]]да җөмһүрият башлыгы булып сайланды.
Винченцо Галилей һәм Джулия Амманнати гаиләсендә алты бала булган, ләкин бары дүртесе өлкән яшькә кадәр җиттеләр. Галилео (балалар арасында иң олы), Вирджиния һәм Ливия исемле кызлар һәм иң кечкенә малай Микеланджело. Микеланджело киләчәктә әтисе кебек лютнада уйнаган композитор буларак мәшһүр булыр.
Башлангыч белемне Галилей ерак урнашмаган Валломброза исемле монастырьда алды. Ул бик укырга яратты, һәм сыйныфта беренче укучылар арасында торды. Галилей христиан дине әһеле булырга теләгән иде, ләкин әтисе рөхсәт итмәде.
[[1581 ел|1581]] елдада Галилей әтисе киңәше белән табиблык өйрәнү өчен Пиза университетына керде. Студент булып ул өч елдан кимрәк өйрәнде, инде шул вакытта ул борынгы фәлсәфәчеләр китаплары белән танышты. Шул вакытта ул [[Коперник]] теориясе белән танышты дип санала.
Ләкин галилей әтисенең финанс хәле начарайды, һәм ул малайның укуын түли алмады. Галилейга бушлай укырга рөхсәт бирмәгәч, ул кире кайтырга мәҗбүр булды. Бәхеткә, аңа [[Гвидобальдо дель Монте]] исемле кеше ярдәм итте, һәм тиздән [[1589 ел|1589]] елдада ул Пиза университетына профессор буларак килде.
[[1591 ел|1591]] елдада аның атасы вафат булды, һәм гаилә өчен җаваплык Галилейга күчте. Беренче чиратта ул кече сеңле тәрбиясе турында уйларга тиеш иде.
[[1592 ел|1592]] елдада Галилей Падуан университетында престиж урынын алды.
=== Падуя, 1592–1610 ===
| 