Көнбагыш: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к викиләштерү
Nurbot (бәхәс | кертем)
к →‎top: clean up, replaced: Русия → Россия (4) using AWB
Юл номеры - 44:
Көнбагышның исеме үзен аклый. Чөнки ул иртәдән кичкә кадәр күктәге кояшка йөзе белән борылып, аны озата «йөри».
 
РусияРоссия территориясенә көнбагышның үтеп керүе [[Петр I]] исеме белән бәйле, диләр тарихчылар. Өч йөз ел элек ул көнбагышны РусиягәРоссиягә алып кайта һәм кояш чәчәге, бәрәңгедән аермалы буларак, халык арасында бик киң таралыш ала, аны үз итәләр.
XVIII гасыр азагына көн-багыш һәр крестьянның бакчасында урын ала, ә орлыгы халык бәйрәмнәрендә, ярминкәләрдә чикләвекләрне дә кысрыклап, иң шәп сатыла һәм сатып алына торган ризыкка әйләнә.
 
Әле шул елларда ук орлыкларының бик майлы булуына игътибар итә кайбер галимнәр. 1773 елда «Известия» газетасында (аны [[РусияРоссия Фәннәр Академиясе]] чыгара) «О приготовлении масла из семян подсолнечника» дигән мәкалә басыла. Мәкалә уңаеннан кузгалып киткән бәхәсләрдә шул вакытның абруйлы кешеләре – академик Северин белән агроном Болотов катнашуга карамастан, көнбагыштан май сыгу эше теория булып кына кала. Бары тик 70 елдан соң гына дөньяга көнбагыш мае туа.
 
[[1841 ел]]ның язында крепостной крестьян Данила Бокарев (граф Шереметевның крепостное) бакчасына көнбагыш утырта һәм җәй азагында аның орлыкларын май сыккычтан чыгарып карыйсы итә. Һәм, гаҗәпләнүенә каршы, искиткеч хуш исле, тәмле май сыгылып чыга: «...какого он никогда не видывал и какого здесь не было в продаже...» дип язып чыга бу искитмәле вакыйга турында «Экономические записки» газетасы.
 
Шунысы кызык, көнбагыш РусиядәнРоссиядән яңадан тарихи ватаны Америкага әйләнеп кайта – бу юлы чәчәк булып түгел, ә бәлки хуш исле шәп май чыганагы булып.
 
[[1860 ел]]дан башлап, селекционерлар ХХ гасыр башына көнбагышның инде 30лап бик майлы сортын китереп чыгаруга ирешәләр. Хәзер көнбагыштан 49,3 процент май сыгып алырга мөмкин булган сортлар бар.