Wikipedia

Фәхрелислам Агиев: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Рашат Якупов (бәхәс | кертем)
25 005 үзгәртергә
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Рашат Якупов (бәхәс | кертем)
25 005 үзгәртергә
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
{{Язучы
{{Шәхес
|Исем исем = Фәхрелислам Агиев
|Оригинал тулытелендә исем = Фәхрелислам Нигъмәтулла улы Агиев▼
| рәсем = Agiev.gif
|Фото = Agiev.gif
| рәсем_зурлыгы = 140px
|Киңлек = 140px
| alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу-->
| рәсемРәсем язуы =
|Тугач бирелгән исеме =
▲| тулы исем = Фәхрелислам Нигъмәтулла улы Агиев
|Псевдонимнар =
| һөнәр =
| тууТуу датасы = [[12.03.1887 ел]]
|Туу урыны = Тенишево авылы, Краснослободский район, [[Мордовия]]
| туу җире = [[Пенза өлкәсе]]нең Тимникәү өязе Тенишево авылы
|Үлем датасы = [[1938 ел]]
| гражданлык =
|Үлем урыны = [[Мәскәү]], [[СССР]]
| милләт =
|Ватандашлык =
| үлем датасы =
|Эшчәнлек төре =
| үлем җире =
|Иҗат итү еллары =
| әти =
|Юнәлеш =
| әни =
|Жанр =
| ир =
|Иҗат итү теле =
| хатын =
|Дебют =
| балалар =
|Премияләр =
| бүләк һәм премияләр =
|Бүләкләр =
| сайт =
|Имза =
| башка мәгълүмат =
|Сайт =
}}
'''Фәхрелислам Нигъмәтулла улы Агиев''' — профессиональ [[татар]] балалар [[язучы]]сы, мөгаллим, журналист, нәшир.
 
Ул [[1887 ел]]да [[ПензаТамбов өлкәсе]]неңгубернасының Тимникәү өязе Тенишево авылында мулла гаиләсендә туа. Башлангыч белемне авыл мәдрәсәсендә ала. Ундүрт яшендә, бер сәүдәгәргә ялланып, [[Харбин]]га китә. Анда алдынгы карашлы кешеләр белән аралаша, бик яшьли эшчеләр хәрәкәтенә кушылып, [[1905 ел]]гы революция көннәрендә тимерьюлчылар арасында пропаганда алып бара. [[1906 ел]]да Фәхрелислам Агиев [[Казан]]га килә һәм, үзлегеннән хәзерләнеп, укытучылар мәктәбе программасы нигезендә имтиханнар тапшыра. [[1908 ел|1908]]—[[1915 ел|1915]] елларда [[Казан]] шәһәрендә балалар укыта һәм бер ук вакытта язу белән дә шөгыльләнә. Аның мәкалә һәм хикәяләре [[1907 ел]]дан башлап [[Казан]]да чыга торган «әлһислах», «әхбар» газеталарында, соңрак «Кояш» газетасында һәм «Аң», «Мәктәп» журналларында басыла. Шулай ук ул мәктәпләр өчен дәреслекләр язу, уку китаплары төзү эшенә дә күп көч куя.
 
Әдипнең иҗат эшчәнлегендәге иң әһәмиятле тармак итеп аның татар балалар әдәбиятын устеругә салган хезмәтен санап була. [[1913 ел]]ның апреленнән башлап ул үз наширлегендә һәм мөхәррирлегендә балалар өчен «Ак юл» исемле әдәби журнал чыгара башлый. Биш ел дәвамында чыгып килгән бу журнал битләрендә балалар әдәбиятында эшләүче әдипләрнең күп санлы шигырһләре, хикәяләре, сәхнә әсәрләре басылып чыга. Совет чорында күренекле татар балалар шагыйре булып танылган [[Бари Рәхмәт]], әдип [[Нәкый Исәнбәт]]нең дә беренче шигъри тәҗрибәләре иң башлап шушы журнал битләрендә дөнья күрә. Фәхрелислам Агиев үзе дә балалар язучысы буларак «Ак юл» журналын чыгарган чорда формалаша. Аның балалар психологиясен тирән аңлап, аларның яшь үзенчәлекләренә яраштырып язган шигырьләре, кечкенә хикәяләре, тәрҗемә әсәрләре журналның һәр санында диярлек биреп барыла. Әдипнең «Кәкре аяклы тавык» исемле шигъри әкияте балаларның иң яратып укый торган китапларыннан берсенә әверелә.
 
Октябрь инкыйлабыннан соң, [[1917 ел|1917]]-—[[1924 ел|1924]] елларда, Фәхрелислам Агиев туган якларында волость ярлылар комитеты председателе, губернадагы татарлар арасында мәгариф эшләрен оештыручы була, [[Пенза]] шәһәрендә «Сабанчы» газетасын чыгаруда актив катнаша. [[1924 ел]]да ул [[Мәскәү]]гә күчә һәм [[РСФСР]] Мәгариф комиссариатында инструктор-методист, [[СССР]] халыклары үзәк нәшриятында (Центриздат) татар бүлеге секретаре, соңыннан үзәк татар драма театрының директоры булып эшли. Шушы елларда аның берничә тәрҗемә китабы һәм «Хикәяләр жыентыгы» басылып чыга.
 
Фәхрелислам Агиев совет чорында көндәлек матбугатта әдәбият тарихына кагылышлы мәкаләләре белән дә чыгышлар ясый. Ул беренче татар пролетар язучысы [[Гафур Коләхмәтов]]ның иҗат биографиясен өйрәнеп, әдипнең беренче әсәрләр җыелмасын бастырып чыгара.
 
Фәхрелислам Агиев [[1938 ел]]да [[Мәскәү]] төрмәсендә атып үтерелгән дип санала<ref>Әдипләребез — 1 нче том. Төзүчеләре — Рәис Даутов, Равил Рахмани. Казан: Татарстан китап нәшрияты, 2009.</ref>. Кабере билгесез.
Фәхрелислам Агиев [[1938 ел]]да вафат була.
 
== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}
 
[[Төркем:Татар язучылары]]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Фәхрелислам_Агиев