Wikipedia

Фатих Әмирхан: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
TimmingBot (бәхәс | кертем)
Ботлар
5412 үзгәртергә
к →‎Биография: clean up using AWB
Рашат Якупов (бәхәс | кертем)
25 005 үзгәртергә
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
{{twinCYR|Əmirxan, Fatix}}
 
{{Шәхес
| исем = Фатих Әмирхан
| рәсем =Amirxan.JPG
| рәсем_зурлыгы =
Строка 8 ⟶ 7 :
| рәсем язуы =
| тулы исем =
| һөнәр = язучы, публицист, драматург
| туу датасы = [[11886 гыйнварел]]ның [[18861 ел|1886гыйнвар]]ы
| туу җире = [[Казан]]
| гражданлык =
Строка 24 ⟶ 23 :
| башка мәгълүмат =
}}
'''Фатих Әмирхан''' –([[1886 татарел]]ның халкының[[1 гыйнвар]]ы — [[1926 ел]]ның [[9 март]]ы, [[Казан]]) — күренекле язучысы[[татар]] [[язучы]]сы, җәмәгать эшлеклесе. Татар сатира жанрын тудыручы.
 
== Биография ==
Фатих Әмирхан [[1886 ел|1886]]нчының елның[[1 1нче гыйнварындагыйнвар]]ында [[Казан]]да туа. [[1895 ел|1895]] елда әтисе аны "Мөхәммәдия" мәдрәсәсенә илтә. Мәдрәсәдән соң, [[1904 ел|1904]]нче елдада, Ф.Фатих Әмирхан [[Самара]]га [[рус телентеле]]н өйрәнергә китә. 4 ай чамасы укыгач, аерым укытучылар ярдәмендә гимназия программасы буенча имтиханга әзерләнә. [[1905 1905нчеел]]да елда "«[[Мөхәммәдия]]"»нең алдынгы шәкертләре белән яшертен рәвештә җилем басмада "«Әльислах"» (гарәпчә үзгәртеп кору) исемле гәзит чыгара башлый. Ф.ӘмирханУл –үзе гәзитнең җитәкчесе һәм мөхәррире була. ▼
 
[[1906 ел|1906 елда]]нчы елда [[Габдулла Тукай|Тукай]] катнашлыгында чыгарылган "Әл-гасрел-җәдит" журналында аның "Париж коммунасы тарихы" исемле тәрҗемә мәкаләсе басылып чыга. [[1907 ел|1907]]нче елда]] Әмирхан [[Мәскәү]]дә чыга башлаган "Тәрбиятел әтфаль" (балалар тәрбиясе) балалар журналында сәркатип булып эшли. ▼
▲Фатих Әмирхан [[1886 ел|1886]]нчы елның 1нче гыйнварында [[Казан]]да туа. [[1895 ел|1895]] елда әтисе аны "Мөхәммәдия" мәдрәсәсенә илтә. Мәдрәсәдән соң, [[1904 ел|1904]]нче елда, Ф.Әмирхан [[Самара]]га рус телен өйрәнергә китә. 4 ай чамасы укыгач, аерым укытучылар ярдәмендә гимназия программасы буенча имтиханга әзерләнә. 1905нче елда "[[Мөхәммәдия]]"нең алдынгы шәкертләре белән яшертен рәвештә җилем басмада "Әльислах" (гарәпчә үзгәртеп кору) исемле гәзит чыгара башлый. Ф.Әмирхан – гәзитнең җитәкчесе һәм мөхәррире.
 
▲[[1906 ел|1906]]нчы елда [[Тукай]] катнашлыгында чыгарылган "Әл-гасрел-җәдит" журналында аның "Париж коммунасы тарихы" исемле тәрҗемә мәкаләсе басылып чыга. [[1907 ел|1907]]нче елда Әмирхан [[Мәскәү]]дә чыга башлаган "Тәрбиятел әтфаль" (балалар тәрбиясе) балалар журналында сәркатип булып эшли.
[[1907 ел|1907]]нче елның]] язында, ял итәргә дип, Мәскәүдән Казанга кайта. Ләкин монда бик зур бәхетсезлеккә юлыга –— паралич сугып, ике аягы да йөрмәс була.
 
1907нче[[1907 елныңел]]ның көзендә "«Әльислах"» рәсми рәвештә чыга башлый. Ф.Фатих Әмирхан журналист буларак таныла.
Ф.Әмирхан шулай ук "Ялт-йолт", "Кояш" исемле сатирик журналларда да эшли. ▼
 
Фатих Әмирхан үткен телле юморист буларак таныла. Татар телендә беренче сатирик романны да ул яза. Аның әсәрләренең күбесендә сатирик алымнар кулланыла.▼
▲Ф.Фатих Әмирхан шулай ук "«Ялт-йолт"», "«Кояш"» исемле сатирик журналларда да эшли.
[[1923 ел|1923]]-24нче елларда татар театр техникумында укыта. ▼
 
▲Фатих Әмирхан үткен телле юморист буларак таныла. [[Татар телендәтеле]]ндә беренче сатирик романны да ул яза. Аның әсәрләренең күбесендә сатирик алымнар кулланыла.
 
▲[[1923 ел|1923]]-24нче[[1924 ел|1924]] елларда татар театр техникумында укыта.
 
== Иҗаты ==
Ф.Әмирхан[[1905 1905нче елдаел]]да, "Әльислах" гәзитен чыгара башлап, Фатих Әмирхан журналистика эшенә керешә. Төрле инкыйлабый-демократик эчтәлекле публицистик һәм әдәби-тәнкыйть мәкаләләре яза. ▼
 
▲Ф.Әмирхан 1905нче елда, "Әльислах" гәзитен чыгара башлап, журналистика эшенә керешә. Төрле инкыйлабый-демократик эчтәлекле публицистик һәм әдәби-тәнкыйть мәкаләләре яза.
1907нче[[1907 елдаел]]да аның беренче күркәм хикәясе "Гарәфә кич төшемдә" языла һәм басылып чыга. 1908нче[[1908 елдаел]]да "Бәйрәмнәр", шуннан соң "Хәзрәт үегтләргә килде" ([[1912 ел|1912]], "Габделбасыйр гыйшкы" ([[1914 ел|1914]]), "Салихҗан карый" ([[1916 ел|1916]]), "Сәмигулла абзый" ([[1916 ел|1916]]) кебек күп кенә хикәяләр яза. [[1908 ел|1908]]-1910нчы[[1910 ел|1910]] елларда Ф.Фатих Әмирхан "Фәтхулла хәзрәт" исемле сатирик повесть яза. 1909нчы[[1909 елдаел]]да язучының "Татар кызы" исемле әсәре, 1911нче[[1911 елдаел]]да "Хәят" повесте, 1912нче[[1912 елдаел]]да "Урталыкта" романы басыла.
 
Язучы шулай ук драматургия өлкәсендә дә иҗат итә. Ул "Яшьләр" ([[1909 ел|1909]]), "Тигезсезләр" ([[1914 ел|1914]]) пьесаларын яза.
Ф.Әмирхан күп әсәрләрендә искелекне, сыйнфый тигезсезлекне тәнкыйтьли. Шулай ук татар хатын-кызлары хокукларын да яклап чыга ("Татар кызы"). ▼
 
Әдип октябрь инкыйлабын хуплап каршы ала, әмма озакламый, ул хуҗалык һәм мәдәният өлкәсендә совет һәм партия оешмалары үткәрә торган сәясәтнең кешегә һәм вак милләтләргә каршы булуын күреп ала, тәнкыйтьләр белән чыгыш ясый. 1929нчы елда, гореф-гадәтләрне бозуны, аерым шәхестән культ ясауны тәнкыйтьләп, "Шәфигулла агай" исемле сатирик повесть яза.▼
▲Ф.Фатих Әмирхан күп әсәрләрендә искелекне, сыйнфый тигезсезлекне тәнкыйтьли. Шулай ук татар хатын-кызлары хокукларын да яклап чыга ("Татар кызы").
 
▲Әдип [[октябрь инкыйлабынинкыйлабы]]н хуплап каршы ала, әмма озакламый, ул хуҗалык һәм мәдәният өлкәсендә совет һәм партия оешмалары үткәрә торган сәясәтнең кешегә һәм вак милләтләргә каршы булуын күреп ала, тәнкыйтьләр белән чыгыш ясый. 1929нчы[[1929 елдаел]]да, гореф-гадәтләрне бозуны, аерым шәхестән культ ясауны тәнкыйтьләп, "Шәфигулла агай" исемле сатирик повесть яза.
 
{{DEFAULTSORT:Әмирхан, Фатих}}
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Фатих_Әмирхан