|
#REDIRECT [[Русия империясе]]
[[image:LocationRussianEmpire1914.png|right|250px]]
[[image:Peter der-Grosse 1838.jpg|thumb|160px|Петр І - беренче Рәсәй императоры]]
'''Rəsəy İmperiyase''' ([[Urısça]]: ''Российская Империя / Rossijskaja Impierija''), küpmillətle dəwlət ([[1721]].-[[1917]].).
[[Pyotr I]] fərmanı belən [[1721]]. yılda elekke patşalıq ''imperiya'' dip iğlan itelə. İke ğasır dəwerendə imperiya [[Qırım Xanlığın]], [[Baltiq buyı]] dəwlələren, [[Ukraina]]nıŋ [[Dniper]]dən Kɵnbatışta yatqan ɵleşen, [[Belarus]]nı, [[Polşa]]nıŋ Kɵnçığış ɵleşen, [[Bessarabia]]ne, [[Tɵnyaq Qawqaz]], [[19. yɵz]] dəwamında [[Kɵnyaq Qawqaz]] cirləren, [[Qazaqstan]], [[Urta Asiya]] cirləren, [[Finlyandiya]]ne h.b. il-dəwlətlərne "üzenə quşu"ğa ireşə. [[19. yɵz]] axırında Rəsəy İmperiyaseneŋ məydanı 21,8 mln. ''km<sup>2</sup>'', xalqı 128,2 mln. keşe ([[1897]]). 100dən artıq millətne berləşterə, şunıŋ 43% [[Urıslar]].
[[1914]]. yılda Rəsəy İmperise 81 [[guberna]]ğa həm 20 [[ɵlkə]]gə bülenə; 931 şəhəre bula.
Dəwlət başında xoquqı çiklənbəgən (absolyut) monarx – imperator tora. Dəwləttə [[Xristian]] dine ɵstenlek itə. Rəsəy İmperiyasendə 20 yəştən usğan hər ir-at imperatorğa tuğrılıq antı birergə tieş bula. İmperi xalqı 4 tɵp sıynıfqa bülenə: ''dvoryannar (дворяне)'' - [[morza]]lar, ruxanıylar ''(духовенство)'', ''şəhər obıvatellər (городские обыватели)'' - şəhərdə toruçılar, krestyannər ''(крестьяне)''. Xakimlek itüçe qatlaw – dvoryannar.
[[İdel buyı]], [[Seber]], [[Urta Asiya]] Urıs bulmağan xalıqlar çikləngən, üz matbuğatı, dəwlət tə'minatındağı məğərife bulmağan "keçe xalıqlar" (''inorodetslar - инородцы'') isemlegendə yɵri. [[1917]]. yılğı [[Fevral' İnqilabı]] nəticəsendə monarxiya tərtibe yuqqa çığarıla, [[Waqıtlı Xɵkümət]] tɵzelə. [[1917]]. yılnıŋ [[1. Sentyabr'|1 (14) Sentyabrendə]] Waqıtlı Xɵkümət [[Rəsəy]]ne cɵmhüriət dip iğlan itə.
== Monı da qara ==
* [[Rəsəy Federatsiyası]]
* [[Sovet Berlege]]
[[Төркем:Tarixıy dəwlət]]
[[Төркем:Rəsəy tarixı]]
[[Төркем:Империяләр]]
[[Төркем:Дөнья империяләре]]
[[af:Russiese Ryk]]
[[an:Imperio ruso]]
[[ar:الإمبراطورية الروسية]]
[[arz:الامبراطوريه الروسيه]]
[[ast:Imperiu Rusu]]
[[az:Rusiya İmperiyası]]
[[bat-smg:Rosėjės imperėjė]]
[[be:Расійская імперыя]]
[[be-x-old:Расейская імпэрыя]]
[[bg:Руска империя]]
[[ca:Imperi Rus]]
[[cs:Ruské impérium]]
[[cv:Раççей Империйĕ]]
[[da:Russiske Kejserrige]]
[[de:Russisches Reich]]
[[el:Ρωσική Αυτοκρατορία]]
[[en:Russian Empire]]
[[eo:Rusia Imperio]]
[[es:Imperio ruso]]
[[et:Venemaa Keisririik]]
[[eu:Errusiar Inperioa]]
[[fa:امپراتوری روسیه]]
[[fi:Venäjän keisarikunta]]
[[fiu-vro:Vinne Keisririik]]
[[fr:Empire russe]]
[[ga:Impireacht na Rúise]]
[[gl:Imperio Ruso]]
[[he:האימפריה הרוסית]]
[[hr:Rusko Carstvo]]
[[hu:Orosz Birodalom]]
[[id:Kekaisaran Rusia]]
[[io:Rusiana Imperio]]
[[it:Impero russo]]
[[ja:ロシア帝国]]
[[ka:რუსეთის იმპერია]]
[[kk:Ресей империясы]]
[[km:ចក្រភព រុស្ស៊ី]]
[[ko:러시아 제국]]
[[krc:Россия империя]]
[[ky:Орусия империясы]]
[[la:Imperium Russicum]]
[[lt:Rusijos imperija]]
[[lv:Krievijas impērija]]
[[mk:Руска империја]]
[[mn:Оросын Эзэнт Улс]]
[[mr:रशियन साम्राज्य]]
[[ms:Empayar Rusia]]
[[nl:Keizerrijk Rusland]]
[[nn:Det russiske imperiet]]
[[no:Det russiske keiserdømmet]]
[[oc:Empèri Rus]]
[[os:Уæрæсейы импери]]
[[pl:Imperium Rosyjskie]]
[[pt:Império Russo]]
[[ro:Imperiul Rus]]
[[ru:Российская империя]]
[[sh:Rusko Carstvo]]
[[simple:Russian Empire]]
[[sk:Ruská ríša]]
[[sl:Ruski imperij]]
[[sr:Руска Империја]]
[[sv:Tsarryssland]]
[[th:จักรวรรดิรัสเซีย]]
[[tr:Rusya İmparatorluğu]]
[[uk:Російська імперія]]
[[ur:سلطنت روس]]
[[vi:Đế quốc Nga]]
[[yo:Ilẹ̀ọbalúayé Rọ́ṣíà]]
[[zh:俄罗斯帝国]]
| 