331
правка
«Спорт ориентлашуы» битенең юрамалары арасында аерма
к
төзәтмә аңлатмасы юк
Ирек Хәйрулла (бәхәс | кертем) |
Ирек Хәйрулла (бәхәс | кертем) к |
||
|
[[Файл:Orienteering_symbol.svg|мини|200x200пкс| [[Контроль пункт (
'''Спорт ориентлашуы''' — катнашучылар [[спорт картасы]] һәм [[компас]] ярдәмендә тирә-юньдә урнашкан [[Контроль пункт (
Спорт ориентлашуы ярышлары, катнашучыларның җенесенә, яшенә яки осталык дәрәҗәсенә карап, төрле төркемнәр буенча формалашып, үткәрелә. Дистанция авырлыгы һәм аның озынлыгы җенес, яшь төркеменә һәм тирә-юньнең катлаулылыгына карап билгеләнә. Шул ук вакытта дистанция (маршрут) барлык катнашучылар өчен билгесез булырга тиеш, шул ук вакытта дистанция үзенә сәләтле һәм физик яктан яхшы әзер булган спортчы тарафыннан кичерелә алырлык кыенлыклар кертергә тиеш<ref>[http://www.rufso.ru/index.php?rubric=pravila Правила вида спорта "Спортивное ориентирование". Утверждено приказом Минспортуризма России от «02» апреля 2010 г. № 278]</ref> .
== Тарих ==
[[Файл:ControlPoint_Orient.jpg|уңда|мини| [[Контроль пункт (
Тирә-юньдә ориентлашу сәләте һәм осталыгы [[Борынгы дөнья]] чорларыннан кулланылган, әмма тарихи фактлар турында сөйләү [[Аурупа|Аурупаның]] төньяк илләренең хәрби ярышларыннан башлау хәерлерәктер. [[Спорт төре|Спорт]] буларак ориенлашуның килеп чыгышын гадәттә [[XIX гасыр|XIX гасыр азагына]] бәйлиләр. Ул чакта [[Швеция]], [[Норвегия]] һәм [[Бөек Британия]] хәрби гарнизоннары арасында ярышлар уза башлады.
== Спорт ориентлашуы төрләре ==
[[Файл:Orienteringskort_bygholm_2005.PNG|мини|280x280пкс| [[Спорт картасы]] (мисал)]]
[[Файл:Skionm2005.png|мини|280x280пкс| Чаңгыда ориентлашу өчен [[Спорт картасы|карта]] өзеге. Чаңгы эзләре яшел төстә күрсәтелгән. Беренче сан – [[Контроль пункт (ориентлашу)|КПның]] тәртип номеры, икенчесе – призманың идентификацион номеры.]]
=== Йөгереп ориентлашу ===
Халыкара исеме Trail Orienteering (trail-О, шулай ук Pre-O, иске исеме "сукмаклар буенча ориентлашу") – карта ярдәмендә тирә-юньдәге хәлне төгәл аңлатудан торган спорт төре<ref>[http://orienteering.org/trail-orienteering/rules/ Международные правила по Trail-O]</ref>. Катнашучылар контроль вакыт дәвамында (гадәттә бер-бер артлы) пунктлардан торган дистанцияне узалар, аларның һәрберсендә берничә призма (байраклар) урнашкан. Катнашучылар тирә-юньдәге призманың (байракларның) кайсысы [[Харита|картага]] һәм бирелгән легендага туры килүен билгеләргә һәм теркәп куярга тиеш (берсе дә булмаска мөмкин). Шул ук вакытта, тирә-юньдәге булган кайбер ориентирлар картада ''махсус'' күрсәтелмәскә мөмкин.
Катнашучыларга рөхсәт ителгән сукмаклардан (юллардан) яки тирә-юньнең маркерланган өлешендә генә йөрү рөхсәт ителә. Спортчы хәрәкәтен я җәяү (йөгереп), я велосипедта, я кул белән яки электр моторы белән йөри торган гарипләр коляскасында башларга мөмкин. Дистанция узу вакыты исәпкә алынмый, нәтиҗә дөрес җаваплар саны белән билгеләнә. "Тайм-КП" дип аталган кайбер [[Контроль пункт (
Төгәл ориентлашу буенча дөнья чемпионатлары (World Trail Orienteering Championships — WTOC) [[2004 ел|2004 елдан]] бирле үткәрелә. [[2013 ел|2013 елдан]] дөнья чемпионаты программасына "Спринт" дисциплинасы кертелде. Спринт бары тик «Тайм-КП» гына тора.
* Дистанцияне иң кыска вакытта һәм кирәкле сандагы КП/баллар белән старттан алып финишка кадәр узу;
* Билгеле бер контроль вакытта иң күп балл/[[Контроль пункт (
=== Маркерланган трассада ориентлашу ===
| |||