Буа (корылма): юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к →Нидерланд буалары: clean up, replaced: Урыс → Рус using AWB |
Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
||
Юл номеры - 6:
== Су тегермәне өчен буа ==
Тартмалы су куласалары (тәгәрмәчләре) өчен елгада буа (плотина) төзелү беренче шарт булып тора. Борынгы бабаларыбыз буа төзүне очлаган бүрәнәләрдән субайлар сугудан башлаганнар. Кул көче ярдәмендә субайлар сугу тәртибен язучы [[Мөхәммәт Мәһдиев]] [[«Мирас» журналы]]ның 1993 ел №3 санында “Уйсу болыннар бишеге” язмасында төгәл тасвирлаган. Буа төзү өчен элек чыбык-чабык һәм кызыл балчык, бүрәнәләр, сайгаклар һәм таш куллана торган булганнар. Цемент куллану шактый соңрак кергән. Буада арыклар булырга тиеш. Арыклар ясау өчен бүрәнәләр һәм таза сайгаклар кулланганнар. Елганың үз агымы юнәлешендәге төп арык буадагы артык суны җибәрү өчен кирәк. Буаның читендәрәк төзелгән арыктан су агымы улаклар ярдәмендә тартмалы су куласасына (тәгәрмәченә) килеп керә һәм аны әйләндерә башлый. Арыктан керүче суның күләмен тегермәнче махсус затвор (ябу җайланмасы) белән көйләгән. Затворны чыгыр ярдәмендә күтәргәч, улакка керүче су күләме, шул исәптән тегермәннең эшләү куәте дә арткан.
<ref>[http://docs.exdat.com/docs/index-304163.html?page=4 Авыл тарихы зур. Эзләнүләр дәвам итә]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
Буалар өчен су ташлагычның булуы мөһим. Су ташлагыч – ул сусаклагычтан әкренләп су төшерүгә көйләнгән канал. Әгәр артык су ташланмаса, сусаклагыч тула һәм ярлардан чыга, әйләнә-тирәне баса.
| |||