Җыен: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
кТөзәтмә аңлатмасы юк
к Бетерелгәнне кире кайтардым
Юл номеры - 1:
{{TurkicMarathon2021}}
{{Ук}}
<small>{{мәгънәләр|Корылтай (мәгънәләр)}}</small>
'''Җыен'''  яки '''Корылтай''' [[татар]]ларда милли җыелыш, корылтай, күмәк ыруның ил, дөнья хәл торышы турында сөйләшеп, сүз, киңәш бирү өчен чакырган олы җыелышы.
 
Элек-электән үк татарлар тирә-юньндәге берничә авылның халкын берләштереп бер җыен уздыра торган булганнар.
 
Җыеннарның ыру, гомуми халык исеменнән үткәрелгәннәре еш кына ыру-ара, хәтта халыкара җыен төсен алган. Атайсал, Айдаболан җыенына, мәсәлән, Җиде ыру береге (Бөрҗән, Кыпчак, [[Түңгәвер]], Юрматы, Тамъян, Катай, [[Үсәргән]] дигән ырулар) җыен җыйган. Зәйнулла җыены да шундый типтагы бәйрәм булган. Актүбә бәйрәмендә казаклар да катнашкан.
Строка 10 ⟶ 13 :
XVI гасыр уртасында рус патшасы [[Иван IV]]-нең чакыруы буенча, Мәскәү дәүләте белән [[Тарихи Башкортстан|Тарихи Башкортстанның]] берләшүе турында карар кабул иткәндә дә, башкортларның җиргә асабалык хокукын, динен, йолаларын тануы хакында Ак бәк патшаның «жалованная грамотасын» алып кайту уңае белән дә корылтайлар үткәрелгән. Русия белән Тарихи Башкортстанның шул документлар ярдәмендә ныгытылган договорлы мөнәсәбәте патша властьлары тарафыннан берьяклы бозыла башлагач, шул мөнәсәбәтләрне тергезүне таләп итеп, 1917 елда Февраль, Октябрь революцияләреннән соң, Русия составында Башкортстан дигән беренче автономияне игълан итү өчен дә башкортлар корылтай үткәргән.
[[Файл:Башкиры_на_празднике_Джиен.jpg|уңда|мини|250x250пкс|Башкортлар җыен бәйрәмендә. ХХ гасыр башы, [[Ябалаклы (Чишмә районы)|Ябалаклы]] авылы]]
 
«Җыенда җат кеше булмас», «Киңәшле җыен таркалмас» дип әйткәннәр. Борынгы заманнардан алып [[Октябрь инкыйлабы|1917-нче елгы революция]]гә хәтле [[Сабан туе]] бәйрәмен үләннәр тишелеп чыккач, мал-туарны болыннарга, кырларга чыгарып җибәргәч чәчү алдыннан [[май]] аенда уздырганнар. Чәчү беткәч Җыен узган. Сабан туен бер авыл үзе уздырса, Җыенны берничә авыл җыелып уздырганнар: «Җир җылынгач Җыен җыела»&nbsp;— халык мәкале. Шулай итеп, 5—10 авыл җыелышып бер җыен уздырганнар. Әмма революциядән соң коммунистлар Җыенны бетереп аның вакытында Сабан туен уздырырга булалар.
 
== Җыен гимннары ==
Строка 44 ⟶ 49 :
 
== Җыеннар — хәзерге заманда ==
СССР дигән Олы ВатаныбыздаСССРда ХХ гасырның соңгы чорында «перестройка» дигән яман аты чыккан яңа алмашыну дәверендә ил-көн, милләт язмышын, аннары китер юлны тикшерү максатында, башкортларның «Урал» милли-иҗтимагый үзәге (җитәкчеләре Рәшит Шәкүров, Марат Колшәрипов) корылтайлар традициясен яңадан тергездетергезә. Башкортстан Республикасында 1995 елда I-нче, 2002 елда II нче һәм 2010 елда III-нче бөтендөнья башкортлары корылтайлары рәсми рәвештә үткәрелделәрүткәреләләр.
 
== Искәрмәләр ==
Строка 57 ⟶ 62 :
* Әсфәндиәров Ә. З. Җыен // Башкорт энциклопедиясе — Уфа: «Башкорт энциклопедиясе» гыйльми-нәшрият комплексы, 2015-2020. — <nowiki>ISBN 978-5-88185-143-9</nowiki>.
* ''Гөлгенә Баймирзина.'' [http://bashqort.com/mekeleler/72-tarih/109-bashkort-yiyindari Башкорт җыеннары]
 
[[Төркем:Башкортстан тарихы]]
{{Татар бәйрәмнәре}}
 
[[Төркем:Татар бәйрәмнәре]]