Сирайки: юрамалар арасында аерма
A.Khamidullin (бәхәс | кертем) Рус теленнән тәрҗемә иттем. A.Khamidullin |
(аермасы юк)
|
18 июн 2021, 08:58 юрамасы
Сирайки (سرائیکی [Sarāikī], Saraiki, Siraiki, Seraiki, ਸਰਾਇਕੀ) — Пакистанда таралган стандарт телләрнең берсе. Сирайки индоарий теленең 14 миллионнан артык сераики халкы сөйләшә торган рәт язмасыз диалектлар нигезендә барлыкка китерелгән. Кайвакыт сирайкины лахнда макротеленең көньяк диалектларына карый дип фараз итәләр, әмма хәзер бу караш искергән дип санала.
Таралышы
Сирайки Пәнҗаб төньяк-көнбатышында, Синд провинциясенең чик өлкәләрендә һәм шулай ук Хайбер-Пахтунхва провинцияләренең Дера-Исмаил-Хан һәми Танка көньяк даирәләрендә һәм шулай ук Һиндстанда якынча 70000 эмигрант һәм аларның токымнары арасында таралган.[1]. Стандарт язма телнең үсеше 1947 елда Пакистан барлыкка килгәч башланган һәм асаба регионалист хәркәте тарафыннан хупланган булган.[2][3]. Пакистан дәүләт халык санын алу бирелгән мәгълүматы сирайки сөйләшүчеләрен 1981 елдан бирле теркиләр.[4]. Сирайки — Пакистанның таралышы буенча панджаби, пуштун һәм синдхи телләреннән соң дүртенче тел. Пәнҗаб провинциясендә сирайки — ике төп телләренең берсе.
Язма
Сирайки язуын өчен күбесенчә гарәп графика нигезендә язма кулланыла. Әлифба түбәндәгечә[5]:
| آ | اَ | ب | ٻ | پ | ت | ٹ | ج | ڄ | چ | ح |
| خ | د | ڈ | ݙ | ر | ڑ | ز | س | ش | ص | ض |
| ط | ظ | ع | غ | ف | ق | ک | گ | ڳ | ل | م |
| ن | ݨ | و | ه | ى | ث | ذ | ژ |
Искәрмәләр
- ↑ Abstract of speakers’ strength of languages and mother tongues — 2001 Census
- ↑ Rahman 1997:838
- ↑ Shackle 1977
- ↑ Javaid 2004
- ↑ Intriduction of Saraiki Language. 2020-04-10 тикшерелгән.
Әдәбият
- Зограф Г.А. Языки Южной Азии. — М.: Наука, 1990. — 212 с.
- Masica C.P. The Indo-Aryan Languages. — Cambridge: Cambridge University Press, 1991. — XVI + 539 с.
- Gardezi, Hassan N. Saraiki Language and its poetics: An Introduction. — Islamabad: Sangat Publishers, 1996.
- Rahman, Tariq. Language, education, and culture. — Islamabad: Sustainable Development Policy Institute, 1999.
- Wagha, Ahsan. The Saraiki Language: Its Growth and Development. — London: Dderawar Publications, 1990.
Сылтамалар
- Latif, Amna. Phonemic Inventory of Saraiki Language and Acoustic Analysis of Voiced Implosives. Center for Research in Urdu Language Processing, CRULP Annual Student Report, 2002—2003.
- Rahman, Tariq. No date. People and Languages in the Pre-Islamic Indus Valley. Hosted by the Asian Studies Network Information Center, University of Texas.
- Saraiki Language Culture and Society (Общество языка и культуры сирайки)
- Saraiki Alphabet (Алфавит сирайки в сравнении с гурмукхи)