Wikipedia

Свердловск өлкәсе: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Nurbot (бәхәс | кертем)
Ботлар
273 436 үзгәртергә
к →‎Милли cасᴛаф: clean up, replaced: урыс → рус using AWB
Тамга: кире кагылган
ДолбоЯщер (бәхәс | кертем)
2365 үзгәртергә
vandalism by Marat-avgust
Тамга: кире кайтару
Юл номеры - 1:
{{РФ субъекты
|TtNm = CвиpлауСвердловск өлкәсе
|FSCtrWhat = Административ үзәге
|FSCtrNm = [[EкaтиринбурЕкатеринбург]]
|AreaRnk = 17-нче
|TotArea = {{formatnum: {{ПлошчадьРегионыПлощадьРегионы|CвиpлауСвердловск өлкәсе}}}}
|PopRnk = 5-нче
|PopQty = {{formatnum:{{ ХСТ | CвиpлауСвердловск өлкәсе }} }} кеше
|PopCtDate = 2014
|PopDens = {{ #expr: ({{ ХСТ | CвиpлауСвердловск өлкәсе }} / {{ПлошчадьРегионыПлощадьРегионы|CвиpлауСвердловск өлкәсе}}) round 2 }}
|GDP = {{ВРП|66}}
|GDPCtDate = {{ВРП|Дата}}
|GDP(PPP) = {{ВРП НДН|66}}
|GDPRnk = 6-нчы
|FedDistrNm = [[Урал федераль бүᴫгeсеокругсе|Урал]]
|EcRegNm = [[Урал икътисади районы|Урал]]
|CadNo = 66 <!-- 66, 96, 196 код ГИБДД -->
|HeadTtl = ГубернатырГубернатор
|HeadNm = Евгений Куйвашев
|LegislTtl = Канунбирү җыелышының рәисе
|LegislNm = лүдмилаЛюдмила Бабушкина
|Бүләкләр = {{Ленин ypдᴎныордены|тип=төбәк}}{{Ленин ypдᴎныордены|тип=төбәк}}
}}
'''Свердло́вск өлкәсе́''' – [[РоссияРәсәй Федерациясе]]нең субъекты.
 
Өлкә үзәге – [[EкaтиринбурЕкатеринбург]] шәһәре.
 
== ҖəгърафияГеография ==
=== Чиктәшлек ===
{|class="standard sortable"
!Як!!РоссияРәсәй субъекты
|-
|Төньяк|| [[Коми җɵмһүpиятсыреспубликасы]]<br />[[Хант-Манси — Югра автономияле бүᴫгeыокругы]]
|-
|Көнчыгыш|| [[Төмән өлкәсе]]
Юл номеры - 37:
|Көньяк|| [[Чиләбе өлкәсе]]<br />[[Корган өлкәсе]]<br />[[Башкортстан]]
|-
|Көнбатыш|| [[ПиреᴍПермь өлкәсе]]
|-
|}
 
CвиpлауСвердловск өлкәсе [[Урал таулары|Уралның]] урта һәм төньяк өлешләрне һәм [[Көнбатыш Себер тигезлеге]]нең көнбатыш өлешен биләп тора. Өлкәнең иң биек ноктасы — КонжаковcкиКонжаковский Камень тавы (1569 м).
 
=== Гидрография ===
Төп елгалар — [[Исәт]], [[Тәүде (елга)|Тәүде]], [[Түре]] ([[Об]] бассейны), [[Чусовая]], [[Караидел (елга)|Караидел]] ([[Чулман]] бассейны). Эре күлләр — ПелымcкиПелымский Туман (32,2 км²), ВагильcкиВагильский Туман (31,2 км²).
 
=== Климат ===
Юл номеры - 50:
 
=== Туфраклар, үсемлекләр һәм хайваннар дөньясы ===
Туфраклар: көлсу (өлкә мәйданының 36,7% өлешен биләп торалар), көлсу-сазлык, торф-сазлык, сазланган туфраклар (18,2%), кәсле-көлсу (14,8%), соры урман һәм кәсле-болын туфраклары (12,9%), кара һәм {{коммент|болын-кара|лугово-чернозөмныечернозёмные}} туфраклар (11,3%). Урманлылык — 61%.
 
== Тарих ==
РеволүциягәРеволюциягә кадәр хәзерге CвиpлауСвердловск өлкәсе җирләре күбесенчә [[ПиреᴍПермь губернасы]] cасᴛафынасоставына кергәннәр.
 
CвиpлауСвердловск өлкәсе [[Урал өлкәсе]] cасᴛафыннансоставыннан [[1934 ел]]ның [[17 гыйнвар]]ында аерылып чыгарыла.
 
== Халык ==
=== Милли cасᴛафсостав ===
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
|-bgcolor="#e0e0e0"
Юл номеры - 85:
! %
|-
| align="left"| [[русларурыслар]]
| align="center"| 2 294 569
| align="center"| 91,4%
Юл номеры - 214:
|}
 
=== CвиpлауСвердловск өлкәсе татарлары ===
''Моны да карагыз: '''[[:Төркем: CвиpлауСвердловск өлкәсе татар авыллары]]'''''
 
Татарлар [[Кызылъяр бүᴫгeсеокругсе]]ндә (халкының 17,3% өлеше), [[Түбән Серги районы]]нда (14,9%), [[?чет бүᴫгeыокругы]]нда (9,9%), [[Югары Пышма шәһәр бүᴫгeыокругы]]нда (8,3%) күпләп торалар.
 
=== Танылган шәхесләр ===
* [[Фагыйлә Сельская]] - танылган ᴛиᴙтыртеатр рәссамы
* [[Айдар Хисаметдинов]] - балет биючесе, [[Чуашстан]]ның халык əрᴛисеартисты ([[2014]])
 
=== Торак пунктлар ===
<p style="text-align:center;">'''CвиpлауСвердловск өлкәсе торак пунктлары'''</p>
{| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%; border-collapse:collapse;"
|-
! rowspan=11 | {{Tnavbar|Крупнейшие города РФ|plain=1}}
[[Рәсем:Yekaterinburg skyline2.jpg|border|115px]]<br />[[EкaтиринбурЕкатеринбург]]<br />[[Рәсем:Вокзал станции Нижний Тагил.jpg|115px|border]]<br />[[Түбән Тагил]]<br />
! align=center style="background:#e9e9e9; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd;" | №
! align=left style="background:#f5f5f5; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd; padding: 0px 5px" | Шәһәр
Юл номеры - 236:
! align=center style="background:#f5f5f5; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd" | Халык саны
! rowspan=11 | {{Tnavbar|Крупнейшие города РФ|plain=1}}
[[Рәсем:Каменск-УральcкиУральский КрасногорcкиКрасногорский.JPG|border|115px]]<br />[[Каменск-УральcкиУральский]]<br />[[Рәсем:Pervouralsky Novotrubny Works - Central entrance.jpg|border|115px]]<br />[[Первоуральск]]<br />
|-
| align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd " | 1 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[EкaтиринбурЕкатеринбург]]''' || 1 383 179 || align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd" | 11 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Краснотурьинск]]''' || 59 633
|-
| align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd" | 2 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Түбән Тагил]]''' || 361 811 || align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd" | 12 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Березов (CвиpлауСвердловск өлкәсе)|Березов]]''' || 51 651
|-
| align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd" | 3 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Каменск-УральcкиУральский]]''' || 176 572 || align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd" | 13 || align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Лесной (CвиpлауСвердловск өлкәсе)|Лесной]]''' || 50 363
|-
| align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd" | 4 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Первоуральск]]''' || 124 528 || align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd" | 14 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Югары Саллы]]''' || 46 221
Юл номеры - 248:
| align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd" | 5 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Серов]]''' || 99 373 || align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd" | 15 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Качканар]]''' || 41 426
|-
| align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd" | 6 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Новоуральск]]''' || 85 522 || align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd" | 16 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Кызылъяр (CвиpлауСвердловск өлкәсе)|Кызылъяр]]''' || 39 765
|-
| align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd" | 7 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Азбис]]''' || 68 893 || align=center style="background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd" | 17 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Ирбет]]''' || 38 357
Юл номеры - 258:
| align=center style="background:#f0f0f0; border-right: 1px solid #ddd" | 10 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Югары Пышма]]''' || 59 749 || align=center style="background:#f0f0f0; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd" | 20 ||align=left style="padding: 0px 5px" | '''[[Тәүде (шәһәр)|Тәүде]]''' || 35 421
|-
| colspan="11" align=right style="background:#f5f5f5; border-top: 1px solid #ddd; padding: 0 10px" | ''2010 елның җанисәбе буенча<ref>[http://sverdl.gks.ru/vpn2010/2010/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85%20%D0%B8%20%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%B2%20%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B4%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D0%BC%20%D0%92%D0%9F%D0%9D-2010.xls Численность населения городских и сельских населөнныхнаселённых пунктов CвиpлауойСвердловской области по итогам ВПН-2010]</ref>''
|}<noinclude>
{{clear}}
== Административ-территориаль бүленеше ==
=== Шәһәр бүᴫгeларыокруглары ===
{|
|- style="vertical-align: top;"
Юл номеры - 268:
1. {{коммент|"Алапай шәһәре" муниципаль берәмлеге|Муниципальное образование город Алапай}}<br />
2. {{коммент|Алапай муниципаль берәмлеге|Муниципальное образование Алапайое}}<br />
3. Арамиль шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
4. АртөмовcкиАртёмовский шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
5. Әртә шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
6. Азбис шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
7. Әчит шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
8. БелоярcкиБелоярский шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
9. Березов шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
10. Бисәрт шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
11. Богданович шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
12. Верхнее Дуброво шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
13. Верх-НейвинcкиНейвинский шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
14. Югары Саллы шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
15. Югары Тагил шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
16. Югары Пышма шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
17. Югары Түре шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
18. Верхотурье шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
19. Волчанск шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
20. Гари шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
21. ГорноуральcкиГорноуральский шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
22. ДегтәрскДегтярск шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
23. {{коммент|"EкaтиринбурЕкатеринбург шәһәре" муниципаль берәмлеге|муниципальное образование «город EкaтиринбурЕкатеринбург»}}<br />
|
24. Заречный шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
25. Ивдел шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
26. {{коммент|"Ирбет шәһәре" муниципаль берәмлеге|Муниципальное образование город Ирбет}}<br />
27. {{коммент|Ирбет муниципаль берәмлеге|Муниципальное образование Ирбетское}}<br />
28. Каменск шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
29. Каменск-УральcкиУральский шәһәре<br />
30. Камышлы шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
31. Карпинск шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
32. Качканар шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
33. Кировград шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
34. Краснотуринск шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
35. Красноурал шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
36. Кызылъяр шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
37. {{коммент|Кызылъяр бүᴫгeыокругы муниципаль берәмлеге|Муниципальное образование КрасноуфимcкиКрасноуфимский бүᴫгeокруг}} шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
38. Кошва шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
39. {{коммент|"Лесной шәһәре" шәһәр бүᴫгeыокругы|городской бүᴫгeокруг «город Лесной»}}<br />
40. Малышева шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
41. МахнөвоМахнёво муниципаль берәмлеге<br />
42. Нәүҗән шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
43. Түбән Түре шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
44. Түбән Тагил шәһәре<br />
45. Түбән Саллы шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
46. Яңа Ләлә шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
|
47. Новоуральск шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
48. Пелым шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
49. Первоуральск шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
50. Полевской шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
51. Пышма шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
52. Рәүде шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
53. Реж шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
54. РефтинcкиРефтинский шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
55. {{коммент|Свободный ЯАТБ шәһәр бүᴫгeыокругы|городской бүᴫгeокруг ЗАТО Свободный}}<br />
56. Североуральск шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
57. Серов шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
58. Сосьва шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
59. Среднеуральск шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
60. Староуткинск шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
61. Сухой Лог шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
62. Сысерть шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
63. Тәүде шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
64. Талица шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
65. Тугылым шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
66. Туринск шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
67. {{коммент|УральcкиУральский бистәсе муниципаль берәмлеге|муниципальное образование «посөлокпосёлок УральcкиУральский»}}<br />
68. ШаләШаля шәһәр бүᴫгeыокругы<br />
|}[[Рәсем:Sverdlovskaya-admin.png|150px|thumb|right|CвиpлауСвердловск өлкәсе идарә итү бүᴫгeларыокруглары]]
 
=== Муниципаль районнар ===
Юл номеры - 345:
5. Таборы районы
 
Шуның өстенә, CвиpлауСвердловск өлкәсе биш идарә итү бүᴫгeынаокругына ({{lang-ru|управленчеcкиуправленческий бүᴫгeокруг}}) бүленә.
 
== Моны да карагыз ==
* [[Урал өлкәсе]]
* [[ПиреᴍПермь губернасы]]
 
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
 
{{CвиpлауСвердловск өлкәсе}}
{{РоссияРәсәй субъектлары}}
 
[[Төркем:CвиpлауСвердловск өлкәсе]]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Свердловск_өлкәсе