Нугайлар: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Qaramalitawdan (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Qaramalitawdan (бәхәс | кертем)
Тулыландырдым
Юл номеры - 30:
}}
 
'''Нугайлар''' (яки ''ногайлар'', ''маңгытлар, татарлар'', үз аталышы ''ногай, ногайлы''<ref name=":0">Ногайский Героический Эпос" Сикалиев А.И.-М. Черкесск, 1994</ref>) — [[Кыпчаклар|кыпчак]] - [[Маңгытлар|маңгыт]] төркемендәге һәм [[татарлар]] белән бергә яшәгән [[төрки халыклар|төрки халык]] яисә татарларның бер өлеше булып торган халык. Күпчелек вакытта [[Мангыт йорты|Мангыт]] соңында [[Нугай Урдасы|Нугай йорты]] белән тафсирлыйлар. [[Казан ханлыгы|Казан ханлыгында]] [[Xan (titul)|ханнар]] сайлау эшендә катнашкан һәм Казан ханлыгы җирендә бер төркеме яшәгән. [[Төрки телләр]]нең [[кыпчак төркеме]]нә кергән [[нугай теле]]ндә сөйләшәләр. Хәзерне вакытта аерым халык дип санала. Югалырга мөмкин булган халыкларга һәм телләргә керәләр. Саннары — Русиядә 103 660 кеше.
 
Диннәре—Ислам диненең сөнниләр юнәлешенә инану.
Юл номеры - 67:
 
Халыкларның санын исәпкә алу нәтиҗәләре буенча (1989) элекке СССР территориясендә яшәүче нугайларның гомуми саны 75 181 дип күрсәтә. Ә [[2010 ел]]га 103 660 кеше.
 
=== Төркиягә мөһәҗирлек ===
XVIII гасырның 80 елларда 700 меңнән артык [[Кубансу]] һәм [[Кара диңгез|Кара Дингезнең]] төньякгында яшәүче Ногайларлар [[Төркия|Төркиягә]] мөһәҗирлек колалар һәм шуның белән рухи, язма([[китап]]) мәдәниятын югалталар<ref name=":0" />.
 
XIX гасырның 60-нчы елларында [[Төньяк Кавказ]] таулары халыклары, шул исәптән Ногайларда Төркиягә күченәләр. Бу Ногайларның һәм тау халыкларының милли фаҗигасе иде. 86 Ногай ауллары Кавминвод өлкәсеннән Төркиягә күченделәр, һәм 40 мең Ногай хәзерге Карачай-Черкессия территориясеннән киттеләр. XIX гасырның 60-нчы елларын күчерү дулкыны [[Мелитополь]] белән [[Бердянск]] арасындагы [[Сөт сулары|Сөт суларында]] Ногайларында кагылды<ref name=":0" />.
 
== Нугай теле ==