Wikipedia

Алматы үзәк мәчете: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
IanraBot (бәхәс | кертем)
1 234 896 үзгәртергә
к clean up using AWB
Тамга: кире кагылган
MBHbot (бәхәс | кертем)
Ботлар
17 609 үзгәртергә
Тамга: кире кайтару
Юл номеры - 8:
|Хәзерге халәте =
|Ил = Казакъстан
|Урнашу урыны сᴛатысыстатусы = [[шәһәр]]
|Урнашу урыны = [[Алматы]]
|Координаталар = 43/16/5.88/N/76/57/10.51/E
Юл номеры - 16:
|Кайсы дини агымга карый = [[Сөнниләр|сөнни]]
|Бина төре = җәмигъ мәчет
|мигъмаpиятАрхитектура стиле =
|Проект авᴛырыавторы = мигъмаpларархитекторлар С. К. Баймагамбетов, Ж. Н. Шарапиев, К. Жарылганов; конструктор К. Р. Толебаев
|Төзүче =
|Нигезләүче =
Юл номеры - 33:
}}
{{Портал|Ислам}}
'''Алматы үзәк мәчете''' ({{lang-kk|Almaty ortalyq meshiti}}) — [[Казакъстан]]ның [[Алматы]] шәһәрендә урнашкан [[ислам]] гыйбадәтханәсе, җәмигъ [[мәчет]]. Алматы Верный исеме белән аталган чордагы (1867—1921) Татар мәчете нигезендә төзелгән<ref>[http://mecheti.azan.kz/Mecheti/show/id/26.html Алматы шәһәренең үзәк мәчете.] mecheti.azan.kz{{ref-ru}}</ref>. Дини мигъмаpиятархитектура һәйкәле<ref>Алматы мәслихәтенең 2002 елның 23 гыйнварында узган XV сессиясе карары</ref>.
[[Файл:Алматы татар мәчете.jpg|160px|thumb|right|[[Алматы|Верный]]. Татар мәчете]]
== Тарих ==
Юл номеры - 39:
[[Җидесу өлкәсе]]нең [[Алматы|Верный]] (''[[Алматы]]ның 1867—1921 еллардагы исеме'') өлкә шәһәре Алма-Ата станицасы, Алма-Ата выселкасы, Татар бистәсе, Яңа шәһәр (Верный) кварталларыннан торган. [[1890 ел]]да Татар бистәсендә яшәүче [[татарлар]] шәһәрдә беренче мәчетне — Татар мәчетен төзегән<ref>[https://sites.google.com/site/semirechje/alma-ata/alma-ata-ul-lepsinskaa-furmanova-mecet Верный - Алма-Ата. Ул. Лепсинская (ул. Фурманова). Татарская мечеть]{{ref-ru}}</ref>.
 
[[1930-еллар]]да милли азчылыклар өчен клуб булып хезмәт иткән, [[Бөек Ватан сугышы|сугыштан]] соң универсам төзегәндә сүтелгән Татар мәчете<ref>[https://pastvu.com/p/165515 Татарская мечеть (1890)]{{ref-ru}}</ref> урнашкан урында [[1993 ел]]да шәһәрнең үзәк мәчетенә нигез салынган. Төзелеш эшләре [[1999 ел]]да гына тәмамланган. Проектның авᴛырларыавторлары: мигъмаpларархитекторлар С. К. Баймагамбетов, Ж. Н. Шарапиев, К. Жарылганов; конструктор К. Р. Толебаев.
 
== Тасвирлама ==
Юл номеры - 47:
Башта мәчет гади [[зәңгәр төс|зәңгәр]] гөмбәзле булган. [[2006 ел]]да төп гөмбәзне үсемлек орнаменты булган керамик плитә белән, [[2010 ел|2010]]—[[2011 ел]]ларда [[алтын]] пластиналар белән каплаганнар.
[[2003 ел]]да [[Казакъстан]] пучᴛысыпочтасы үзәк мәчет сурәте белән бәясе 50 [[теңге]] булган марка чыгарган.
 
[[2006 ел]]ның [[2 дикəбердекабрь|22 декабрендә]] Казакъстан милли банкы үзәк мәчет сурәте белән 500 теңге {{comment|кыйммәтле|номинал}} [[көмеш]] акча чыгарган <ref>[https://nationalbank.kz/?uid=ABDEBA9D-802C-E8F0-EFD80EEAC2CE70D3&docid=623&switch=russian Мечети и соборы Казахстана. Центральная мечеть (г. Алматы).] nationalbank.kz{{ref-ru}}</ref>.
== Галерея ==
<gallery>
Файл:Almaty 13.jpg|Зәңгәр гөмбәзле мәчет сурәте
Файл:КерамическᴎКерамический купол Центральной мечети Алматы, 2008-03.jpg| Гөмбәз керамик плитә белән бизәлгән (2008)
Файл:Golden Dome Mosque.png|Алтын гөмбәз
Файл:Coin of Kazakhstan CentMask-r.jpg|[[Казакъстан]]ның 500 теңгесе. Реверс
Файл:Stamp of Kazakhstan 450.jpg|right|Казакъстан пучᴛысыпочтасы маркасы, 2003
</gallery>
== Әдәбият ==
# ''Малиновская Е. Г.'' Мечеть, центральная. ''Китапта'': Свод памәтниковпамятников истории и культуры города Алматы. [[Алматы]]: ТОО «Казахская энциклопедия», 2006 г., с. 288-289.
== Сылтамалар ==
* [http://dostoprim.almaty.kz/page.php?page_id=140&lang=1 Достопримечательности г. Алматы. Центральная мечеть]{{ref-en}}{{ref-ru}}{{ref-kk}}
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Алматы_үзәк_мәчете