Совет-фин сугышы (1939—1940): юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Тамга: кире кайтару |
кТөзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 36:
}}
'''Совет-Фин сугышы'''
1939 елгы Совет һәм Германия арасындагы килешүенә таянып, Совет хөкүмәте Финляндиягә Ленинград шәһәренең иминлеге өчен СССРга Карелия муентыгы җирен тапшырырга һәм аның хисабына Карелиядән җир алырга таләп итә. Финляндия Хөкүмәте таләпне үтәмәгәнлектән, Кызыл Армия 1939 елның 30 ноябрендә сугыш игълан итә.
1939 елның 30 ноябрендә РККАның 7 нче армиясе Карел муентыгында фин частьләренә һөҗүм итә. Шул ук көнне 70нче дивизия көче белән Куоккал (хәзер Репино) һәм Келломяк (хәзер Комарово) торак пунктлары алына. 1 декабрьдә фин частьләре Терийокадан чигенәләр. 2 декабрьдә Совет гаскәрләре Райвол шәһәрен (Рощино), 4 декабрьдә — Каннельярви, 6 декабрьдә — Лоунатйоки шәһәрләрен ала. Соңрак, Тайпалы елгасы тирәсендә (Вуоксаның көньяк җире) совет гаскәрләре Маннергейм линиясенә китә.
Совет гаскәрләре Маннергейм линиясенә туктагач, Ладога Карелиясенә РККАның 8 нче армиясе (139 нчы дивизия) көче белән һөҗүм итү омтылышы кабул ителә. 10 декабрь көнне Кызыл Армиячеләр Питкярантны ала, әмма 12 декабрьдә совет гаскәрләре Толваярви (хәзер Суярви районы) тирәсендә тар-мар ителә.
Иң уңышлылары булып совет гаскәрләренең Заполярьеда хәрәкәтләре торган, алар Петсамо каршындагы сугыш вакытында Норвегия чигенә чыгып, Финляндияне Баренц диңгезенә чыгу юлынна мәхрүм иткән.
Совет Карелиясе районыннан Ботника юнәлешендә РККА 9 нчы армиясе һөҗүм итә. Суомуссалми бистәсе 7 декабрьдә Совет 163нче укчы дивизиясе көче белән алына. Әмма шуннан соң дивизия финнарның саны буенча аз булган көчләре белән уратып алына һәм тәэмин итүдән өзелә, ә аңа 44 нче укчылар дивизиясе ярдәм итә, әмма ул Суомуссалми юлында, 27 нче фин полкының ике ротасы (350 кеше) Рата авылы янындагы ике күл арасындагы дефильдә блоклана, 8 гыйнварга Раат юлында тулысынча юк ителә.
Операциянең йомгаклау этабында 13нче армия Антреага юнәлешендә хәрәкәтләр башлый. Финнар каты каршылык күрсәтсә дә, чигенергә мәҗбүр була.
13 март көнне 7 нче Армия гаскәрләре Выборгны ала.
1940 елның мартына фин хөкүмәте союздашларыннан бернинди хәрби ярдәм булмаячагын аңлый. «Маннергейм линиясе» өзелгәннән соң, Финляндия Кызыл Армия һөҗүмен тоткарлый алмый. Шул ук вакытта СССР составына кушылу яки хөкүмәтнең совет чорына алмашуы нәтиҗәсендә, илне тулысынча басып алу куркынычы туа.
Шуңа күрә Финляндия Хөкүмәте СССРга тыныч сөйләшүләр башлау тәкъдиме белән мөрәҗәгать итә. 7 мартта Мәскәүгә фин делегациясе килә, ә инде 12 мартта тынычлык килешүе төзелә, аның нигезендә хәрби хәрәкәтләр 1940 елның 13 мартында туктатыла.
Фин сугышында катнашкан өчен 412 хәрби хезмәткәргә Советлар Союзы Герое исеме бирелә, 50 меңнән артык хәрби орден һәм медальләр белән бүләкләнә.
== Моны да карагыз ==
Строка 45 ⟶ 65 :
== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}
== Чыганаклар ==
* Virrankoski P. Suomen Historia 2. — 2001. — ISBN 951-746-342-1, SKS.
* РГВА. Ф. 37977. Оп. 1. Д. 595. Л. 57—59, 95; Д. 722. Л. 414—417.
Зимняя война. — Кн. 1. — С. 150.
* Россия и СССР в войнах XX века. Потери вооружённых сил. Статистическое исследование / Под общ. ред. Г. Ф. Кривошеева. — 2. — М.: Олма-Пресс, 2001. — С. 213. — 608 с. — ISBN 5-224-01515-4.
* Kurenmaa P., Lentilä R. Sodan tappiot // Jatkosodan pikkujättiläinen (фин.) / J. Leskinen, A. Juutilainen. — 2007. — С. 1152. — ISBN 951-0-28690-7.
* Lentilä R., Juutilainen A. Talvisodan uhrit // Talvisodan pikkujättiläinen (фин.) / J. Leskinen, A. Juutilainen. — 2007. — С. 821. — ISBN 978-951-0-23536-2.
* Malmi T. Suomalaiset sotavangit // Talvisodan pikkujättiläinen (фин.) / J. Leskinen, A. Juutilainen. — 2007. — С. 792. — ISBN 978-951-0-23536-2.
[[Төркем:Аурупа сугышлары]]
| |||