Һариһаралайя: юрамалар арасында аерма

| style="background-color: LimeGreen;" | {{байрак|КамбоджаКамбоҗа}} [[КамбоджаКамбоҗа]]

| style="background-color: LimeGreen;" | КамбоджаКамбоҗа патшасы Джаяварманҗаяварман II

'''Һариһаралайя''' (альтернатив исем - Ролуос). Көньяк-көнчыгыш Азиядә, [[КамбоджаКамбоҗа]]да, [[Сием Реап]] провинциясендәпpавинcәсендә урнашкан, координаталары 13°20′N, 103°58 O булган гыйбадәтханә. Төзүчесе - [[Джаяварманҗаяварман II]], материалы - [[комташ]], [[латерит]], [[кирпеч]]. Безнең эраның 9-ынчы гасырында төзелгән. Халәте - хәрабәләр. Архитектур стиль - [[Преах Ко]].

'''Һариһаралайя''' ('''Һариһаралай''') [[КамбоджаКамбоҗа]], [[Сием Реап]] янында [[Ролуос]] дип мәгълүм булган даирәдә борынгы [[Кхмер империясе]]нең борынгы шәһәре һәм башкаласы. Хәзерге вакытта, шәһәрдән бөтен калган нәрсә ул берничә патша гыйбадәтханәсе: [[Преах Ко]], [[Баконг]], [[Лолей]].<ref name=Higham>Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, London: Weidenfeld & Nicolson, {{ISBN|9781842125847}}</ref>{{rp|60}}<ref name=Higham1>Higham, C., 2014, Early Mainland Southeast Asia, Bangkok: River Books Co., Ltd., {{ISBN|9786167339443}}</ref>{{rp|353–357}}

[[File:Harihara Musée Guimet 897 1.jpg|right|thumb|Бу Харихараның [[КамбоджаКамбоҗа]]да [[Пхном Да]]дан 7-енче гасыр Харихара сыны.]]

"Һариһаралайя" Ангкорга кадәр [[КамбоджаКамбоҗа]]да мәшһүр булган [[Һинду]] Ходае - [[Һариһара]]дан алынган. "Һариһара" исеме үз чиратында "Һари" ([[Вишну сахасранама]]дагы [[Вишну]] исемнәрнең берсе) һәм "Һара" (бу Һинду Ходае [[Шива]]ның исеме) исемнәреннән алынган. Һариһараның КамбоджаКамбоҗа чагылышлары ир кеше булган, аның бер ягында [[Вишну]]ның атрибутлары булган, ә башка ягында [[Шива]] атрибутлары булган. Мәсәлән, Ходайның башы каплавы митра тибындагы баш киеме (Вишну атрибуты) һәм башка яктан чәч үременнән (Шива атрибуты)ннан торган.

Безнең эраның 8-енче гасыр ахырына, КамбоджаКамбоҗа патшасы [[Джаяварманҗаяварман II]] бөек күл [[Тонле Сап]] янында киң территорияләр яулап алган. Бу вакытның кимендә ниндидер вакыты эчендә ул Һариһаралайяда үзенең башкаласын нигезләгән.<ref>O'Reilly, Dougald J.W. ''Early Civilizations of Southeast Asia''. Rowman & Littlefield Pub Inc. 2006. {{ISBN|978-0-7591-0279-8}}. pp.123-124</ref><ref name=Coedes/>{{rp|98}} Шулай да, ул безнең эраның 802-енче елында үзен илнең универсаль монархы дип игълан иткән, ул аны Һариһаралайяда түгел, ә [[Пхном Кулен]] Платосының [[Махендрапарвата]]да эшләгән. Соңрак ул Һариһаралайя башкаласына кайткан һәм анда 835 елда үлгән.<ref>Freeman and Jacques, p.9.</ref>

[[Джаяварманҗаяварман II]]-нең варисы [[Джаяварманҗаяварман III]] һәм соңрак [[Индраварман I]] булган, алар патша тау гыйбадәтханәсен төзеп бетерү өчен җаваплы булганнар, ул [[Баконг]] буларак мәгълүм булган һәм шулай ук [[Индрататака]]ны төзү өчен җаваплы булган ([[Кхмер архитектурасымигъмарияте]]).<ref name=Coedes>Coèdes, George (edited by Walter F. Vella; translated by Susan Brown Cowing). ''The Indianized states of Southeast Asia''. University of Hawai`i Press. 1986. {{ISBN|978-0-8248-0368-1}}. p.110ff</ref> [[Индраварман I]] гыйбадәтханәнең доминант дини символын - Шри Индрешвараны [[лингам]]ны 881 елда изгеләштергән (бу исем патшаның исеме белән Шива исеме белән комбинациясе). Индраварман I шулай ук күпкә кечкенәрәк гыйбадәтханәне төзегән [[Преа Ко]] ("Изге үгез"), ул 880-енче елда төзелгән булган. 889 елда Индраварман I-нең варисы аның улы [[Ясоварман I]] булган, ул [[Лолей]] гыйбадәтханәсен төзегән (бу "Һариһаралайя"ның башкача әйтелеше булырга мөмкин), ул Индрататака ясалма утравында төзелгән булган.<ref>Аның төньякка таба күчерелүенең сәбәбе мөгаен Индраварманның төньяк якны башкаланы Ангкор урынына күчерергә теләгәндә тиз ябып куюында.</ref> [[Ясоварман I]] шулай ук хәзерге [[Сием Реап]]ның төньягында [[Ангкор Тхом]]дан төньякта яңа шәһәр нигезләгән һәм аны [[Яшодхарапура]] дип атаган. Ясоварман яңа шәһәрне һәм аның башкаласын төзегән һәм [[Пхном Бакхенг]] буларак мәгълүм яңа патша гыйбадәтханәсен төзегән. Яшодхарапура 1170-енче елларга кадәр торган, шуннан соң ул [[Чампа]]дан бәреп керүчеләр тарафыннан таланган булган.<ref>Freeman and Jacques, p.9ff.</ref>