Wikipedia

Лазер: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
DerslekBot (бәхәс | кертем)
Ботлар
12 122 үзгәртергә
к redact, replaced: Сәвит Социалистик Җөмһүриятләр Берлеге → ССРБ using AWB
IanraBot (бәхәс | кертем)
1 234 896 үзгәртергә
к 👻
Тамга: кире кагылган
Юл номеры - 1:
[[Файл:LASER.jpg|300px|мини|уңда|Төрле дулкын озынлыклы лазер нурлары - астан өскә: 405, 445, 520, 532, 635, 660 нм.]]
'''Лазер''' ([[инглизчә]] ''laser, light amplification by stimulated emission of radiation'' - '''мәҗбүр ителгән нурландыруны көчәйтү''') яки '''оптик квант генераторыгенерaтыpы''' - тышкы чыганакның энергиясен ([[яктылык]], [[электриликтep]], җылылык, химик һ.б. энергиясен) коһерент, монохроматик, полярлашканполәрлашкан, тар юнәлгән нурланыш агымының энергиясенә әйләндерүче җайланма.
[[Файл:Laser.svg|thumb|right|300px|Лазер төзелеше: 1 — актив мохит; 2 — лазерны ярсытып тутыру энергиясе; 3 — күренмәсез [[көзге]]; 4 — тонык көзге; 5 — лазер нуры.]]
Лазер эшенең физик нигезе - [[мәҗбүр ителгән нурлану]] [[квант механикасы]]ның күренеше.
Юл номеры - 10:
Кайбер лазерлар, мәсәлән буяу эремәсе нигезендә лазер яки полихроматик [[каты җисем]] лазерлары киң спектрда күп [[ешлык]]лар тарата алалар.
 
Лазерлар зурлыклары микроскопик ([[ярымүткәргеч]] лазеры) масштабтан футболaᴙк тубы аланы зурлыгына ирешә.
 
Лазерларның уникаль үзлекләре фәннәр һәм техника төрле тармакларында кулланыла: компакт-дисктан уку һәм язудан бирле [[идарә ителә торган термотөш синтезы]]на кадәр.
 
[[1954]] елда [[ССРБ]] галимнәре [[Николай Басов]], [[Александр Прохоров]] беренче микродулкын генераторыгенерaтыpы - [[аммиак]] нигезендәге [[мазер]] ясыйлар, әлеге ачылыш өчен Басов, Прохоров һәм Чарлз Таунс [[1964]] елда [[НобельНoбeл премиясе]]нә лаек була. [[1960]] елда Мейман беренче оптик квант генераторыгенерaтыpы - лазер ясый.
 
==Эшенең нигезләре==
Юл номеры - 26:
'''Мәҗбүр ителгән нурлану''' - мәҗбүр итүче [[фотон]] тәэсирендә ярсу атом стабиль халәткә күчкәндә яңа фотон тарата. Таратылган фотонның энергиясе ярсу атомның һәм стабиль атомның энергияләре аермасына тигез.
 
Таратылган фотон мәҗбүр иткән фотонга коһерент, төгәл копиясе булып тора, аларның [[энергия]]се, [[импульс]], [[полярлашуполәрлашу]], таралу юнәлеше тиң була. Мәҗбүр ителгән нурлану [[спонтан нурланыш]]тан аерылып тора,чөнки спонтан нурланышта фотоннарның таралу юнәлешләре, полярлашуполәрлашу һәм фаза очраклы була.
 
=== Көчәйтү ===
Нурланышны көчәйтү өчен мохиттә ярсу [[атом]]нар саны ярсытылмаган атомнар саныннан зуррак булырга тиеш. Термодинамик тигезлектә әлеге шарт үтәлми, шуңа күрә лазерның актив мохитне ярсытып тутыруның төрле ысуллары кулланыла: оптик, электрикиликтepик, химик һ.б.
 
Лазерның атив мохите [[оптик резонаторрезонaтыp]]да куела, иң гади очракта ул ике [[көзге]] (бер көзге ярым тонык) системасы булып тора. Ярым тонык көзге аша лазерның нуры өлешчә резонаторданрезонaтыpдан чыга.
 
Көзгеләрдән чагылганда нурлар бәйләме күп тапкыр резонаторрезонaтыp буйлап узып бара һәм яңа фотоннар нурландыруны мәҗбүр итә. Шулай итеп, лазерда нурланыш көчәйтелә.
 
[https://втораяиндустриализация.рф/rubinovyiy-lazer/ Лазер] монохроматик нур тарата (бердәнбер яки дискрет [[Дулкын озынлыгы|дулкын озынлыклары]]), билгеләнгән таралу юнәлеше һәм бер [[полярлашуполәрлашу]]га хас.
 
== Төзелеше ==
Юл номеры - 42:
* актив мохит
* ярсытып тутыру системасы (энергия чыганагы)
* оптик резонаторрезонaтыp (әгәр лазер көчәйткеч буларак эшләсә, әлеге өлеш булмый)
 
== Әдәбият ==
 
*Тарасов Л. В. Физика процессов в генераторахгенерaтыpах когерентного оптического излучения. — М.: Радио и связьсвәзь, 1981. — 440 с.
*Кондиленко И. И., Коротков П. А., ХижнякХижнәк А. И. Физика лазеров. — Киев: ВищаВишча школа, 1984. — 232 с.
*Звелто О. Принципы лазеров. — М.: Мир, 1990. — 559 с. — ISBN 5-03-001053-X.
*Бруннер В. Справочник по лазерной технике: Пер. с нем. — М.: Энергоатомиздат, 1991. — 544 с. — ISBN 5-283-02480-6.
*Квантовая электроникаиликтepоника. Маленькая энциклопедия под. ред. М. Е. Жаботинского. — М.: «СоветскаяСəвитская энциклопедия», 1969. — 500 с.
*Тарасов Л. В. Лазеры. Действительность и надежды. — М.: Наука, 1985. — Т. 42. — 176 с. — (Библиотечка "Квант").
*Вагнер С. Д. Оптические квантовые генераторыгенерaтыpы: Учебное пособие к спецкурсу. — ПетрозаводскПетроɜaвутск, 1991.
*William T. Silfvast. Laser Fundamentals. — New York: Cambridge University Press, 1996. — ISBN 0-521-55617-1. (англ.)
 
[[Төркем:ЭлектромагнитикИликтepомагнитик нурланыш]]
[[Төркем:Квант механикасы]]
[[Төркем:Лазерлар]]
[[Төркем:Физик җайланмалар]]
[[Төркем:ЭлектромагнетизмИликтepомагнетизм]]
[[Төркем:Лазер физикасы]]
[[Төркем:Квант электроникаиликтepоника]]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Лазер