|
|+ align=bottom style="text-align:right;" |
|-
! style="font-weight:normal;" | DönyäDɵnyə älifbaəlifba tarixı<br />
|-
|
[[Urta Baqır Çorı älifbasıəlifbası]] m.k. 19. ğasırƣasır.
[[Berençe Keldani älifbasıəlifbası]] m.k. 14. ğasırƣasır.
* [[Ugarit älifbasıəlifbası]] m.k. 13. ğasırƣasır
* [[Finiki älifbasıəlifbası]] m.k. 11. ğasırƣasır
** [[İbrani älifbasıəlifbası]] m.k. 9. ğasırƣasır
*** [[Şumer älifasıəlifası]] m.k. 6. ğasırƣasır
** [[Aramey älifbasıəlifbası]] m.k. 9. ğasırƣasır
*** [[İbraniy älifbasıəlifbası]] m.k. 3. ğasırƣasır
*** [[Pehlewi älifbasıəlifbası]] 224
*** [[Ğäräpƣərəp älifbasıəlifbası]] 4. ğasırƣasır
** [[Grek älifbasıəlifbası]] 8. ğasırƣasır
*** [[Glagolitsa]] 862
**** [[Kiril älifbasıəlifbası]] 10. ğasırƣasır
*** [[Eski İtalik älifbasıəlifbası]] m.k. 8. ğasırƣasır
**** [[Latin älifbasıəlifbası]] m.k.7. ğasırƣasır
**** [[Run yazuı]] 2. ğasırƣasır
|}
[[Рәсем:A Specimen by William Caslon.jpg|thumb|left|200px]]
'''Älifbaəlifba''' härhər telneñtelneꞑ awazlarına turı kilgänkilgən xäreflärxəreflər tezemeder. "Älifbaəlifba" süze [[ğäräpƣərəp tele]]neñneꞑ berençe ike xärefexərefe isemennänisemennən oyışqan.
[[Tatar tele]]neñneꞑ xäzergexəzerge waqıtta berniçäberniçə älifbasıəlifbası bar:
1. RäsmiRəsmi bularaq qullanışta bulğanıbulƣanı - [[Kiril älifbasıəlifbası]].
2. [[2000]]. yıllar başında kerteläkertelə başlanğanbaşlanƣan, läkinləkin soñraqsoꞑraq RäsäyRəsəy xökümätexɵküməte tarafınnan tıyılğantıyılƣan [[YañalifYaꞑalif]].
Yazu bilgelärebilgeləre buyınça tellärtellər ike törgätɵrgə bülenäbülenə: [[tawışçıl tellärtellər]] (fonetik tellärtellər) hämhəm [[ideogramlı tellärtellər]]. Tawışçıl tellärdätellərdə härhər ayırım bilgeneñbilgeneꞑ añlamıaꞑlamı bulmıy, ul berärberər awaznı ğınaƣına belderäbelderə hämhəm añlamnıaꞑlamnı başqa xäreflärxəreflər belänbelən bergäbergə kilgändäkilgəndə genägenə qazana. İdeogramlı tellärdätellərdə ğädättäƣədəttə härhər bilge berärberər äyberneəyberne añlataaꞑlata, qayber äyberlärəyberlər ike yäyə kübräkkübrək bilge belänbelən beldereläbelderelə (ürnägeürnəge: [[Yapon tele]]).
== Ölkälärdäɵlkələrdə qullanıla torğantorƣan älifbalarəlifbalar ==
'''Älifbalarəlifbalar :'''
<span style="background-color:#AAAAAA;color:black;"> Latin älifbasıəlifbası </span>,
<span style="background-color:#008080;color:white;"> Kiril älifbasıəlifbası </span>,
<span style="background-color:cyan;color:black;"> Latin da Kiril älifbalarıəlifbaları </span>,
<span style="background-color:blue;color:white;"> Yunan älifbasıəlifbası </span>,
<span style="background-color:darkblue;color:white;"> GörciGɵrci hämhəm Ärmänərmən älifbalarıəlifbaları </span>
<br />
'''Abyatlar:'''
<span style="background-color:green;color:white;"> Ğäräpƣərəp älifbasıəlifbası </span>,
<span style="background-color:#66FF00;color:black;"> Ğäräpƣərəp hämhəm Latin älifbalarıəlifbaları </span>,
<span style="background-color:#00ff7f;color:black;"> YähüdYəhüd hämhəm Ğäräpƣərəp älifbalarıəlifbaları </span>
<br />
'''Abugidalar:'''
<span style="background-color:#800080;color:white;"> Elifba-beyli eyikli </span>
== Monı da qarağızqaraƣız ==
* [[Şakircan Tahiri]]
| 