Wikipedia

2018 ел: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Nurbot (бәхәс | кертем)
Ботлар
273 436 үзгәртергә
к →‎[[Март]]: clean up, replaced: ССҖБ → СССР using AWB
Tegebot (бәхәс | кертем)
Ботлар
187 006 үзгәртергә
к clean up, replaced: Русия → Россия (16), русия → россия (3), Аустралия → Австралия (2) using AWB
Юл номеры - 5:
{{Башлана торган ел|2018}}
 
[[РусияРоссия]]дә ирекле ярдәмче (волонтер) елы<ref>{{Cite news|title=Путин предложил объявить 2018-й Годом добровольца и волонтера|url=http://tass.ru/obschestvo/4789098|work=ТАСС|accessdate=2017-12-31}}</ref>.
 
[[БеларусияБелароссия]]дә Кече [[Ватан]] елы<ref>{{Cite news|title=2018 год объявляется Годом малой родины|url=https://www.sb.by/articles/prezident-prinimaet-uchastie-v-torzhestvennom-chestvovanii-peredovikov-apk.html|accessdate=2018-02-10|language=ru-RU}}</ref>.
 
== Вакыйгалар ==
Юл номеры - 18:
* [[1 гыйнвар]]
** [[Швейцария]] Президенты вазифасына [[Ален Берсе]] керде<ref>{{Cite web |url=https://ria.ru/world/20180101/1512051036.html |title=Глава МВД Швейцарии вступил в должность президента |date=2018-01-01 |publisher=[[РИА Новости]] |accessdate=2018-01-01}}</ref>.
** [[РусияРоссия]] [[Ауразия Икътисади Берлеге]]ндә рәислек итә башлый<ref>{{Cite web |url=http://www.interfax.ru/business/594199 |title=Россия приняла на себя председательство в органах ЕАЭС |date=2018-01-01 |publisher=[[Интерфакс]] |accessdate=2018-01-01}}</ref>.
** [[Болгария]] [[Евросоюз]]да рәислек итә башлый<ref>{{Cite web|url=http://en.strasbourg-europe.eu/the-presidency-of-the-council-european-union,27572,en.html|title=The Presidency of the Council European Union|accessdate=2017-11-18|language=en}}</ref>.
** [[Казакъстан]]да хатын-кызлар өчен пенсия яшен арттыру башлана<ref>[http://www.rosbalt.ru/exussr/2013/06/21/1143859.html В Казахстане повысят пенсионный возраст женщин с 2018 года.]</ref>.
* [[2 гыйнвар]] — [[Молдавия]] Конституция суды Министрлар кандидатураларын һәм вице-премьерларны раслау турындагы указга кул куйган вакытта Президент [[Игорь Додон]]ның вәкаләтләрен вакытлыча туктатып тору турында Карар кабул итте<ref>{{Cite web |url=https://www.rbc.ru/politics/02/01/2018/5a4b8bfb9a79477073d8860b |title=Конституционный суд Молдавии приостановил полномочия президента Додона|date=2018-01-02 |publisher=[[РБК]] |accessdate=2018-01-02}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://meduza.io/news/2018/01/02/konstitutsionnyy-sud-moldavii-vnov-priostanovil-polnomochiya-prezidenta-igorya-dodona |title=Конституционный суд Молдавии вновь приостановил полномочия президента Игоря Додона |date=2018-01-02 |publisher=Meduza |accessdate=2018-01-12}}</ref>.
* [[5 гыйнвар]] — [[Молдавия]] Конституция суды РусияРоссия массакүләм мәгълүмат чаралары трансляциясен тыю турындагы канунга кул куйган вакытта Президент [[Игорь Додон]]ның вәкаләтләрен вакытлыча туктатып тору турында Карар кабул итте<ref>[https://lenta.ru/news/2018/01/05/norussiannews/ В Молдавии запретят российские новости против воли президента.]</ref>.
* [[8 гыйнвар]] — [[Барбадос]]ның генерал-губернаторы [[Сандра Мэйсон]] вазифасына керде<ref>{{Cite web |url=http://www.nationnews.com/nationnews/news/118198/governor-dame-sandra-mason-installed |title=New Governor General Dame Sandra Mason installed |date=2018-01-08 |publisher=NationNews |accessdate=2018-01-09 |lang=en}}</ref>.
* [[9 гыйнвар|9]] — [[13 гыйнвар]] — Чэндэдә ([[КХР]]) хатын-кызлар арасында туплы һоккей буенча дөнья чемпионаты. Җиңүне [[Швеция]] җыелма командасы яулады<ref>[https://sport.rambler.ru/hockey/38859142-rf-zavoevala-serebro-na-chm-po-hokkeyu-s-myachom/ Женская сборная России завоевала серебро чемпионата мира по хоккею с мячом.]</ref>.
Юл номеры - 32:
* [[28 гыйнвар]]
** [[Финляндия]]дә президент сайлаулары<ref>[http://www.vaalit.fi/fi/index/vaalit/presidentinvaali.html Presidentinvaali.]{{ref-fi}}</ref>.
** оппозицияче [[Алексей Навальный]] җинаять җаваплылыгына тартылмау сәбәпле, президент сайлауларында кандидат итеп теркәлүгә җибәрмәү сәбәбе буенча БөтенрусияБөтенроссия «сайлаучылар эш ташлавы» узды <ref>{{Cite news|title=«Забастовка избирателей» состоялась более чем в ста городах России|url=https://www.golos-ameriki.ru/a/vv-action-navalny/4228622.html|work=Голос Америки|date=2018-01-28|accessdate=2018-01-28|language=ru}}</ref>.
* [[28 гыйнвар]] — [[4 гыйнвар]] — [[Хабарау]] шәһәрендә ([[РусияРоссия]]) һәм [[Харбин]] шәһәрендә ([[Кытай]]) туплы һоккей буенча дөнья чемпионаты<ref>[http://www.rusbandy.ru/news/11658/ Харбин начал с переноса игр.]</ref>.
 
=== [[Февраль]] ===
* [[1 февраль]]
**[[Кувейт]], [[Катар]] һәм [[Берләшкән Гарәп Әмирлекләре|Гарәп Әмирлекләре]] артыннан [[Иордания]] [[Төньяк Корея]] белән дипломатик мөнәсәбәтләрен өзә<ref>{{Cite news|title=Иордания разорвала дипотношения с КНДР|url=http://www.interfax.ru/world/598140|work=Interfax.ru|date=2018-02-01|accessdate=2018-02-05|language=ru-RU}}</ref>.
** РусияРоссия Федераль куркынычсызлык хезмәте [[Нижгар]]да президент сайлаулары көнендә теракт әзерләгән [[Ğiraq häm Şam İslam däwläte|«Ислам дәүләте»]] террорчысын бетергән<ref>{{Cite news|title=ФСБ показала видео ликвидации планировавшего теракт на выборы боевика|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5a72d1949a7947f01cc17cc0|work=РБК|date=2018-02-01|accessdate=2018-04-16}}</ref>.
* [[2 февраль]] — [[АКШ]] яңа атом-төш доктринасын Салкын сугыш чорыннан тәкъдим итте, анда атом-төш куркынычы булган төп Илләр билгеләп үтелде: [[РусияРоссия]], [[Кытай]], [[Иран]] һәм [[Төньяк Корея]]<ref>{{Cite news|title=Новая ядерная доктрина США: Россия не враг, но вызывает беспокойство|url=http://www.bbc.com/russian/news-42926942|work=BBC Русская служба|date=2018-02-03|accessdate=2018-02-05|language=en-GB}}</ref>.
* [[3 февраль]] — [[Сүрия]] провинциясе Идлиб алмаш зенит-ракета комплексыннан [[Су-25]] очкычы (очучы [[Роман Филипов]]) РусияРоссия террорчылары тарафыннан бәреп төшерелә<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/03/02/2018/5a75e7739a7947d9fc926519|title=Минобороны сообщило о гибели пилота сбитого боевиками в Сирии Су-25|publisher=РБК|accessdate=2018-02-05}}</ref>.
* [[6 февраль]] — Falcon Heavy авыр сыйныфлы Америка ракетасының беренче тест очышы булды<ref>{{Cite web |url=http://www.bbc.com/russian/news-42960655 |title=SpaceX запустила в космос ракету Falcon Heavy с кабриолетом Tesla |date=2018-02-06 |publisher=Би-би-си |accessdate=2018-02-06}}</ref>.
* [[9 февраль|9]] — [[25 февраль]] — 2018 елгы Кышкы Олимпия уеннары ([[Корея Республикасы]])<ref>[http://sport.ria.ru/olympic_games/20110706/398154183.html Южнокорейский Пхёнчхан получил право провести зимние ОИ 2018 года.]</ref>.
Юл номеры - 46:
 
=== [[Март]] ===
* [[4 март]] — Бөекбританиянең [[Солсбери]] каласында элекке РусияРоссия шымчысы [[Сергей Скрипаль]]не һәм кызын «новичек» белән агулыйлар.
* [[18 март]] — [[РусияРоссия]]дә [[Владимир Путин]]ны 4нче срокка сайлау көне
* [[25 март]] — [[Кемерово]] шәһәрендә «Кышкы чия» сәүдә үзәгендә 60 кеше, шул исәптә 41 бала янып үләләр.
 
Юл номеры - 56:
=== [[Июль]] ===
* Зонд Һаябуса-2 астероидтан грунт үрнәкләрен алу өчен 1999 JU3 астероиды белән якыная.
* [[13 июль]] — [[Аустралия|Австралия]]дә һәм [[Антарктида]]да өлешчә [[кояш тотылу]] күзәтелде<ref>http://www.livekuban.ru/news/zhizn/s-solnechnogo-zatmeniya-nachalas-pyatnitsa-13-iyulya/</ref>.
* [[16 июль]] — [[Финляндия]]нең башкаласы [[Һельсинки]]дә [[РусияРоссия президенты]] [[Владимир Путин]] һәм [[АКШ президенты]] [[Дональд Трамп]] арасында беренче тулы форматлы очрашу узды<ref>[https://ria.ru/world/20180716/1524729736.html «Лучше, чем супер»: итоги встречи Путина и Трампа]</ref><ref>{{Cite news|title=Встреча Путина и Трампа в Хельсинки. Как это было|url=https://strana.ua/news/151585-tramp-putin-vstrecha-putina-i-trampa-2018-16-ijulja-foto-video-obnovljaetsja.html|accessdate=2018-09-07}}</ref>.
* [[25 июль|25]] — [[27 июль]] — [[Йоһаннесбург]]та ([[Көньяк Африка Җөмһүрияте]]) [[BRICS]]-ның X-нчы саммиты узды.
* [[30 июль]] — [[Үзәк Африка республикасы]]нда берьюлы өч русиялероссияле журналист үтерелде ([[Орхан Джемаль]], К. Радченко һәм А. Расторгуев). Алар РусиянеңРоссиянең "Вагнер" хосусый хәрби ширкәте эшчәнлеге турында документаль фильм төшерү өчен килгәннәр.
* [[31 июль]] — Кояш өйрәнү өчен билгеләнгән Solar Probe Plus космик аппаратына старт бирү планлаштырыла<ref>[http://solarprobe.jhuapl.edu/ Solar Probe Plus.]{{ref-en}}</ref>.
 
=== [[Август]] ===
* [[3 август]] — [[РусияРоссия Президенты]] [[Владимир Путин]] [[2019 ел]]ның [[1 гыйнвар]]ыннан башлап [[ӨКС]]-ны {{сан|18|%}}-тан {{сан|20|%}}-ка кадәр арттыру турында канунга кул куйды<ref>{{Cite news|title=Президентом России В. Путиным подписан закон о повышении ставки НДС|author=|url=https://www.gazeta.ru/business/2018/08/04/11883115.shtml|work=Газета.Ru|date=|accessdate=2018-09-07}}</ref>.
* [[11 август]] — өлешчә [[кояш тотылу]] көне.
* [[12 август]] — [[NASA]] [[кояш]]ның тышкы таҗын һәм кояш җилен өйрәнү өчен «Паркер» кояшлы зондын җибәргән.
Юл номеры - 74:
* [[5 сентябрь]] — инглиз полициясе Скрипальләргә һөҗүм итүчеләрнең исемнәрен игълан иткән.
* [[9 сентябрь]]
** [[РусияРоссия]]дә гомуми сайлау көне<ref>https://rg.ru/2018/04/01/edinaia-rossiia-provedet-otbor-kandidatov-dlia-regionalnyh-vyborov.html</ref>.
** [[Швеция]]дә парламент сайлаулары.
* [[23 сентябрь]] — [[6 октябрь]] — Бөтендөнья шахмат олимпиадасы ([[Батум]], ([[Гөрҗистан]]).<ref>http://www.chessdom.com/chess-olympiad-2018-to-take-place-in-batumi-georgia/</ref>.
Юл номеры - 84:
* [[3 октябрь]]
** [[Аркадий Дворкович]] Халыкара шахмат федерациясе (ФИДЕ) президенты итеп сайланды.
** [[РусияРоссия президенты]] [[Владимир Путин]] пенсия яшен ир-атлар өчен — 65 яшькә, хатын-кызлар өчен — 60 яшькә кадәр күтәрде.<ref>[https://ria.ru/society/20181003/1529921190.html Путин подписал закон о внесении изменений в пенсионное законодательство]</ref><ref>{{Cite news|title=Подписаны законы, направленные на обеспечение сбалансированности и долгосрочной финансовой устойчивости пенсионной системы|url=http://www.kremlin.ru/events/president/news/58708|work=Президент России|accessdate=2018-10-04|language=ru}}</ref>.
* [[7 октябрь]] — [[Бразилия]]дә гомуми сайлаулар; сайлауларның икенче турына Бразилия президентларына кандидатлар Жаир Болсонау һәм Фернанду Аддад чыкты.
* [[12 октябрь]] — вазифасыннан киткән [[Рөстәм Хәмитов]] урынына Башкортстан президенты вазифасын вакытлыча башкаручы итеп [[Радий Хәбиров]] тәгаенләнгән.
Юл номеры - 91:
* [[12 ноябрь]] — [[Шаян-ТВ]] телеканалы тапшыруларын башлады.
* [[20 ноябрь]] — [[Мәүлид бәйрәме]].
* [[25 ноябрь]] — [[Керич бугазында инцидент]], РусияРоссия хәрби кораблары Украинаның сәүдә корабларын үткәрми, хәрби катерларга һөҗүм итә, диңгезчеләрне әсирлеккә ала.
 
=== [[Декабрь]] ===
Юл номеры - 101:
{{төп мәкалә|2018 елда вафатлар исемлеге}}
=== [[Гыйнвар]] ===
* [[1 гыйнвар]] — [[Сәгыйть Садри]] (100), [[Аустралия|Австралия]] татар җәмгыятенә нигез салучы.[http://tatar-inform.tatar/news/2018/01/02/155425/]
* [[12 гыйнвар]] — [[Асия Галиева]] (89), [[Татарстан Республикасының Халык артисты|Татарстанның халык әртисе]].
* [[14 гыйнвар]] — [[Владимир Быков]] (68), һоккей тренеры.
Юл номеры - 170:
* [[15 октябрь]] — [[Өлфәт Мәганов]], [[Татарстан АССРның атказанган нефтьчесе]].
* [[16 октябрь]] — [[Исмәгыйль Әхмәт]], [[КХҖ]] дәүләт эшлеклесе.
* [[26 октябрь]] — [[Николай Караченцов]], театрның һәм киноның Совет һәм РусияРоссия актеры; РСФСР-ның халык артисты (1989).
* [[27 октябрь]] — [[Шәфәгать Салихов]] (60), музыкант.
 
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/2018_ел