Wikipedia

Россия империясе: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Amil Nur (бәхәс | кертем)
112 үзгәртергә
Төзәтмә аңлатмасы юк
Tegebot (бәхәс | кертем)
Ботлар
187 006 үзгәртергә
к clean up, replaced: Русия → Россия (29) using AWB
Юл номеры - 1:
{{Тарихи дәүләт
|исеме = РусияРоссия империясе
|үзисеме = {{lang-ru|Российская империя<br/>Россійская Имперія}}
|статус =
Юл номеры - 41:
|нәсел = [[Романовлар]]
|идарәчеләр титулы = Императорлар
|идарәче1 = [[РусияРоссия, СССР, РФ җитәкчеләре#РусияРоссия императорлары|РусияРоссия императорлары исемлеге]]
|идарәче еллары1 = 1721—1917
|идарәчеләр титулы2 =
Юл номеры - 119:
'''Руси́я импе́риясе''' ([[Рус теле|рус.]] ''Российская империя'') — [[1721 ел]]дан [[1917 ел]]га кадәр [[Авразия]] кыйтгасында булган [[дәүләт]]. [[1713 ел|1713]]—[[1728 ел|1728]] елларда ил башкаласы [[Санкт-Петербург]] шәһәре булган, [[1728 ел|1728]]—[[1730 ел|1730]] елларда ул [[Мәскәү]]гә күчерелә, [[1730 ел|1730]]—[[1917 ел|1917]] елларда янә [[Санкт-Петербург]]га кайта.
 
Кайберәүләр РусиянеРоссияне империя дип [[Казан]]ны яулап алганнан соң, ягъни [[16 гасыр]]да атый башлый.
 
== Тарих ==
Юл номеры - 125:
[[Пётр I]] эчке һәм тышкы сәясәтендә кискен үзгәрлешләрне үткәрә. 1700—1721 еллардагы [[Төньяк сугыш]]ы нәтиҗәсендә көчле швед армиясе тар-мар ителә, [[Балтыйк диңгезе]]нә чыгу ачыла, Нева тамагында [[Санкт-Петербург]] шәһәре төзелә.
 
[[1721 ел]]да РусияРоссия [[империя]] булып игълан ителә.
 
[[Пётр I]] үлеменнән соң РусиядәРоссиядә сарай переворотлар чоры башлана — [[1725]]—[[1762]] елларда рус тәхеттә алты патша алышынды.
 
[[Елизавета Петровна]] заманында [[Мәскәү университеты]] нигезләнә, рус армиясе [[Җидееллык сугыш]]ында [[Пруссия]] белән уңышлы сугыша.
 
[[Екатерина II]] патшабикәсе заманында [[Рус-төрек сугышы (1768—1774)|1768—1774 еллардагы рус-төрек сугышы]] нәтиҗәсендә РусияРоссия Кара диңгезгә чыга; кәгазьле акча барлыкка киләләр, [[Идел]] буенда алман колонистлары килеп урнашалар, 1783 елда РусияРоссия составына [[Кырым ханлыгы]] керә, [[:ru:Русская Америка|Америка үзләштерүе]] башлана. [[1791 ел]]да Ясск солыхы буенча [[Госман империясе]] [[Кырым]]ның РусияРоссия империясенә ия булуын хөрмәтләгәннәр. [[29 декабрь]]нә – [[Кырым]] РусияРоссия империясенә керә.
 
1794 елның 25 июнендә [[Бөек француз инкыйлабы]] сәбәпле РусияРоссия империясендә француз тауарларын сату тыела.
 
==== [[XIX гасыр]] ====
[[XVIII гасыр]]ның ахырында РусияРоссия революцион [[Франция]]га каршы коалициягә керә һәм [[Наполеон сугышлары]]нда катнаша. [[1805 ел]]ның [[15 сентябрь]]дә — [[РусияРоссия]] [[Наполеон]]га беренче сугышны игълан итә. Союзниклар Аурупада җиңеләләр, [[1812 елгы Ватан сугышы|сугыш РусияРоссия территориясенә күчә]]. [[Наполеон]]ның [[Мәскәү]]не басып алуына карамастан, сугыш Наполеон армиясенең тар-мар ителү белән тәмамлана. [[1813 ел]]да рус армиясе француз гаскәрләреннән [[Алмания]]не азат итә, ә [[1814 ел]]да [[Париж]]ны басып ала.
 
Сугыштан соң РусиягәРоссиягә революцион идеяләре тарала башлаганнар, бу [[декабрьчеләр фетнәсе]]нә алып китерә.
 
[[1813 ел]] [[5 ноябрь]] — РусияРоссия империясе белән [[Фарсы иле]] арасында [[Гөлестан тынычлык килешүе]] имзалана.
 
[[1815 ел]]га бөтен [[Бөек Литва кенәзлеге]] территориясе РусияРоссия империясе эченә кергән.
 
[[XIX гасыр]]ның икенче чирегендә РусияРоссия Төньяк Кавказ халыкларның буйсындыру белән тәмамланган [[Кавказ сугышын]] башлый; шул ук вакытта РусияРоссия составына казакъ [[жуз]]лары керәләр.
 
[[1856 ел]]да РусияРоссия [[Кырым сугышы]]нда җиңелә.
 
[[Александр II]] заманында РусиядәРоссиядә [[крепостной хокукы]] юкка чыгарыла ([[1861]]), һәм тагын берничә либераль реформа үткәрелә.
 
[[Рус-төрек сугышы (1877—1878)|1877—1878 еллардагы рус-төрек сугышы]] нәтиҗәсендә РусияРоссия составына Карс өлкәсе һәм [[Дунай]] дельтасы кертеләләр, балкан илләре ([[Болгария]], [[Сербия]] һәм [[Черногория]]) бәйсезлеккә ирешәләр.
 
=== [[XX гасыр]] ===
[[XIX гасыр]]ның ахырында — [[XX гасыр]]ның башында РусиядәРоссиядә сәяси партияләр барлыкка киләләр: [[кадетлар]], [[бәлшәвикләр]], [[эсерлар]], һ. б.
 
[[1904]]—[[1905]] елларның [[Рус-япон сугышы]] нәтиҗәсендә РусияРоссия [[Сахалин]]ның көньяк өлешен һәм [[Курил утравлары|Курил утрауларны]] югалта.
 
== РусияРоссия императорлары ==
[[Рәсем:Carle Vanloo, Portrait de l’impératrice Élisabeth Petrovna (1760).jpg|thumb|250px]]
* [[Пётр I]] — [[1721]]—[[1725]]
Юл номеры - 179:
{{Rq|stub}}
 
{{РусияРоссия императорлары}}
{{РусияРоссия империясенең административ-территориаль бүленеше‎}}
 
[[Төркем:РусияРоссия империясе|*]]
[[Төркем:Колониаль империяләр]]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Россия_империясе