Әстерхан дәүләт татар драма театры: юрамалар арасында аерма

[[Әстерхан]] [[шәһәр]]ендә [[татар теле]]ндә беренче {{коммент|публичный|халык алдында}} спектакльләр [[Әстерхан|шәһәрнең]] урысрус театры бинасында һәм Кышкы театрында [[1907 ел]]ның [[гыйнвар]]ында уйнала.

[[1907 ел]]ның [[13 гыйнвар]]ында [[Әстерхан]]ның урысрус театры бинасында халык өчен «Төшенү, яхуд Указ бәласе» дигән спектакль уйнала. Бу театрның җанланып китүенә [[Габдулла Кариев]]ның «[[Сәйяр]]» труппасы гастрольләре һәм шәһәрнең милли җанлы мәдәни оешмалары - «Шураи Ислам», «Җәмгыяте исламия»ларның һәм [[Әстерхан]]да чыгып яткан [[газета]]лар тирәсендә тупланган татар яшьләре тәэсир иткән. [[1908 ел]]да «'''Татар драма артистлары иптәшлеге'''» ({{lang-ru|Товарищество татарских драматических артистов}}) исеме белән үзешчән татар драма түгәрәге оеша. Катнашучыларның үҗәтлеге һәм һөнәри осталыкларын даими күтәрү нәтиҗәсендә түгәрәк һөнәри труппага кадәр үсә. [[1918 ел]]да әлеге һөнәри труппа '''«Алтын Урда» Әстерхан мөселман артистлары берлеге''' ({{lang-ru|Союз астраханских мусульманских артистов}}) исемен ала.

[[1918]]-[[1928 ел]]лар аралыгында театр тамашаларын ун меңнәрчә кеше карый. «''Өйләнү''», «''[[Аршин мал алан]]''», «''Җөйче Гайшә''» спектакльләре даими аншлаг белән уза. Шәһәр үзәгендә урнашкан Кышкы театрга '''«Вулкан» татар дәүләт драма театры''' исеме бирелә. Труппага [[Казан]]нан һәм [[Әстерхан]]нан яшь талантлы актерларны алу дәвам итә. Актерларның һөнәри осталыкларын күтәрү максатыннан, татар театры каршында сәхнә осталыгы теориясе һәм практикасы курслары ачыла. Курсларның оештыручысы һәм җитәкчесе [[Зәйни Солтанов]] була. Актерларга сәхнә сәнгате тарихы, дикция һәм декламация, мимика һәм пластика, рольгә керү осталыгы һәм грим салу серләре укытыла. Укытуга [[Әстерхан]] урысрус драма театрыннан белгечләр О. Е. Любимов–Ланской, М. А. Кирсанова, И. Г. Паромонов, К. Г. Решимов җәлеп ителә.

[[1928 ел]]да эшче театрына дәүләт театры статусы бирелә. Труппага [[Камал I]], [[Хәлил Әбҗәлилов]], [[Фатыйма Камалова]] кушыла. Театр яңа статуста [[Идел|Идел буе]], [[Кавказ|Кавказ алды]] [[шәһәр]]ләренә гастрольләргә чыга башлый. Бөтенроссия театр бәйгеләрендә җиңү яулый. [[Кыш|Кыш көне]] театр арендага алынган УрысРус драма театры сәхнәсендә чыгыш ясый. [[Яз|Яз айларында]] балыкчылар, колхозчылар янында чыгыш ясый, чәчү, балык тоту вакытларында хезмәт күрсәтә. [[Җәй|Җәй көне]] үз бинасы сәхнәсендә (''хәзер Әстерхан ТЮЗы урнашкан урында'') тамашалар күрсәтә. Театрның үз симфоник оркестры була. Оркестр җитәкчеләре булып Шиппер, Г. Байкин, М. Л. Тритуз, Гомәров эшли.

1957 елда Гали Әхмәтов үзешчәннәрдән яңа театр коллективы туплый. Аның чыгышларында Әстерхан урысрус драма театры артистлары да катнаша. Беренче булып, [[Юныс Әминов]]ның «Чәчәк» әсәрен сәхнәләштерәләр. Аннары [[Муса Җәлил]] шигырьләре буенча «Үлмәс җыр» спектакле куела. [[Хәй Вахит]], [[Таҗи Гыйззәт]], [[Мирхәйдәр Фәйзи]], [[Мостай Кәрим]] әсәрләрен сәхнәгә куялар. Тамашачы яратып өлгергән әлеге коллективка [[1959 ел]]да '''Әстерхан татар халык театры''' исеме бирелә. [[1960 ел]]да халык театрына Царев елгасы күпере артындагы татар мәдәният йорты бинасы тапшырыла. 4 кеше штатта тора (''режиссер, куючы режиссер, баянчы, машина йөртүче)''. 25 үзешчәннән торган Әстерхан татар халык театрының беренче директоры — Мандур Гайнетдинов. Сәнгать җитәкчеләре һәм спектакльләр куючылар — Гали Әхмәтов, Гата Нуруллин, Рамазан Крутов, Сылу ханым Досаева, Рәис Җаббаров (''Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәре''). Актерлар — Мәрхәбә Сәгыйтова, Лена Кадыйрова, Зәйнәп Асанова, Рөстәм Садретдинов һ.б.