Гарәпшаһ хан: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Nurbot (бәхәс | кертем)
к →‎Пьяна янындагы сугыш (1377): clean up, replaced: Рәзән → Рязань using AWB
Тамга: кулдан кире кайтару
Nurbot (бәхәс | кертем)
к clean up, replaced: Урыс → Рус, урыс → рус (7) using AWB
 
Юл номеры - 34:
'''Гарәпшаһ хан''' яки '''Гарәпшәһ Мөззаффар''' (рус чыгананакларында ''Арапша-хан'') - Шейбани нәселеннән чыккан [[Алтын Урда]] ханы ([[1377]]-[[1380]]). [[Каһанбәк хан]] улы, [[Җучи]] ыругыннан, Шейбани ханы нәселеннән чыккан. Алтын Урданың низаглашу чорында идарә иткән хан.
 
[[1377]] елда Гарәпшаһ хан җитәкчелегендәге гаскәр [[Пьяна янындагы сугыш]]та Иван 2 Дмитрий улы җитәкчелегендәге бердәм урысрус гаскәрен тар-мар итә.
 
== Тарих ==
[[1376]] елда [[Мәскәү]] гаскәр башлыгы һәм [[Литва]] кенәзе Дмитрий Боброк-Волынский Урта [[Идел]]гә һөҗүм итә, талау явы нәтиҗәсендә 5000 сум ала.
 
[[1376]] елда Гарәпшаһ урысрус талау һөҗүмнәрен туктатыр өчен [[Мамай|Мамай морза]]ны яклап Новосильский кенәзлегенә каршы җавап явын оештыра.
 
УрысРус бөек кенәзе [[Дмитрий Донской|Дмитрий Иван улы]] зур гаскәр җыя, ләкин соңгы мизгелдә яшь кенәз Иван гаскәр башлыгы итеп билгеләнә.
 
=== Пьяна янындагы сугыш (1377) ===
 
[[1377]] елда Гарәпшаһ хан җитәкчелегендәге гаскәр Пьяна янындагы сугышта [[Иван 2|Иван 2 Дмитрий улы]] җитәкчелегендәге бердәм урысрус гаскәрен тар-мар итә.
 
Татар гаскәренең саны зур булмаганга карамастан урысрус гаскәре бозыклыгы сәбәпле тар-мар ителә, менә урысрус чыганагыннан өземтә:
{{цитата|автор=|
«начаша ловы за зверми и птицами творити, и потехи деюще, не имея ни малейшаго сомнения... Простые воины последовали их примеру: бросали оружие, предавались пьянству и бражничеству».
}}
Сугыш барышында [[мордва]] кенәзләре татар гаскәренә юл күрсәтеп булышалар. 2 августта Гарәпшаһ хан һөҗүм итә башлый, урысларруслар Пьяна елгасына таба кача һәм анда камап алынып бетерелә. Сугыш нәтиҗәсендә кенәзләр Семен Михаил улы, Иван Дмитрий улы вафат булганнар.
 
Гарәпшаһ урысрус талау яулары җавабына үч итә: 5-7 августта [[Түбән Новгород]] шәһәрен талап яндыра. Пьяна янындагы сугыштан соң Гарәпшаһ хан [[Түбән Новгород]], [[Рязань]] шәһәрләрен басып ала.
 
=== Сарайда хакимлеге ===