Wikipedia

Төньяк Македония: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Yufereff (бәхәс | кертем)
1066 үзгәртергә
Төзәтмә аңлатмасы юк
Yufereff (бәхәс | кертем)
1066 үзгәртергә
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 10:
 
==== Төп шәһәрләр, административ бүленеш ====
Төньяк Македония башкаласы -— СкопьеӨскеп. Иң эре шәһәрләр: СкопьеӨскеп (563 мең кеше), Битола (138 мең кеше), Куманово (136 мең кеше), Тетово (180 мең кеше). Административ мөнәсәбәттә Төньяк Македония 30 районга бүленгән.
 
=== Дәүләт төзелеше ===
Юл номеры - 18:
 
==== Рельеф ====
Төньяк Македонияның күп өлешен яссы түбәләр һәм текә авышлы өслекләр белән уртача биеклектәге таулар алып тора (биеклеге 2764 м га кадәр). Таулар күлләр алып торучы ([[Охрид]] һәм Преспан) яки елга үзәннәре (Вардар елгасы бассейны) алып торучы тектоник түбәнәюләр белән аерылган. Төньяк-көнбатышта Македония һәм Косово чигендә Македонияның иң зур тавы Титов врх (2748 м) бар. Төньяк Македонияда өч зур милли парк: Пелистер (Битоладан көнбатышрак), Галичица (Орхид һәм Преспан күлләре арасында) һәм Маврово (Охрид һәм Тетово арасында).
 
==== Геологик төзелеш һәм файдалы казылмалар ====
Юл номеры - 62:
1912-1913 елгы Балкан сугышары нәтиҗәсендә Македония Сербия (Вардар Македониясы), Греция (Эгей Македониясы) һәм Болгария (Пирин крае) арасында бүленә.
1918 елда Вардар Македония Серблар, Хорватлар һәм Словеннар Корольлеге өлеше була (1929 елдан - Югославия). Вардар Македониясы король Югославияның иң артта калган районнарның берсе була.
Король Югославиясенда хөкем сөрүче торышка ия булган серб буржуазиясе Вардар Македониясында милли басым сәясәтен үткәрә. "«Македония"»ның исеме үк рәсми лексиконнан сызып ташлана, көчләп сербизация үткәрелә. Бу македоннар ягыннан актив каршылыкка китерә, македон мәдәният түгәрәкләре булдырыла, македон әдәби тел формалаша, македон милли әдәбият нигезләре салына, моңа алдынгы иҗтимагый көчләрнең, коммунистларның, прогрессив зыялыларның актив эшчәнлеге хезмәттәшлек итә. Македон милләтенең формалашуы процессы бара.
1941 елда Югославияне Һитлер гаскәрләре оккупациясе нәтиҗәсендә Вардар Македониясының күп өлеше монархо-фашист Болгария тарафыннан оккупацияләнә, ә башка районнар - фашист Италия тарафыннан оккупацияләнә.
1941 елның октябренда Гомум-югослав милли азатлык хәрәкәтенең составлы өлеше булган Вардар Македониясе азатлык көрәше башлана.
Юл номеры - 79:
=== Кыскача мәдәният тасвирламасы ===
Сәнгать һәм архитектура. Төньяк Македония территориясында IV - VI гасырларда булган шәһәрләр җимерелекләре сакланган - Стоби, Скупи, Гераклеи.
Урта гасыр архитектурасының характеры Византия архитектурасы тәэсире белән билгеләнә. Төрек басып керүенә кадәр дини булмаган төзүнең вәкилләре булып СкопьеныңӨскепның циклопик диварлары калдыклары (535), Самуил патша замогы (XI гасыр башы) тора.
Чиркәү архитектурасының иртә килгән типы - купол һәм хорлар белән өчнефлы базилика (Охридада изге София базиликасы, якынча 1037-1050 еллар). XII - XIV гасырларда бер башлы хач-купол гыйбадәтханәсе типы ныгытыла - бер башлы (Лесновода Изге Михаил һәм Гавриил чиркәве, 1341) яки биш башлы (Нерезида Изге Пантелеймон чиркәве, 1164).
XIII гасыр ахырыннан биналарның фасадлары таш һәм кирпечтән бизәкле иттереп салып куеп фасадлар бизәлгән.
Төрекләр хөкеме вакытында шәһәрләрдә (СкопьеӨскеп, Битоле, Штипе һ.б.) гөмбәзле мәчетләр, манаралар, кунакханә өй алдылары, мунчалар һәм манарасыман биналар төзелгән.
Монастырьларның сәнгатьле ансамбльләре (Иоанн Бигорский монастыре, 1743) һәм халык төзүенең төрле үрнәкләре (өй алды тирәли бүлмәләр симметрик урнашуы белән һәм урамнан изоляцияләнгән өй даирәсе белән торак йортлар) XVIII-XIX гасырларга карый.
Урта гасыр рәсем сәнгате вәкилләре булып Македонияда күпсанлы фрескалар тора, алар көнчыгыш Европа XI-XIV гасырларның көнчыгыш Европа рәсем сәнгатендә мөһим урын алып тора.
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Төньяк_Македония