Бәпәнәй Төрепбирдин: юрамалар арасында аерма

== Күтәрелеш сәбәпләре ==

1736 елның гыйнвар уртасында [[Котлымөхәммәт Мәмәш улы Тәфкилев|А. И. Тевкелевның - Тәфтиләүнең]] каратель командасы авылларны (шул исәптән [[Сиянтүз]] авылын) юк итә, аларның халкын үтерә яки әсирлеккә ала башлый.Сеянтус вакыйгасы бик нык күпертелеп татар милләтенә каршы юнәлтелгән хәзерге Башкортстан сәясәте пропагандасында актив кулланыла.<ref>[http://tashlar.narod.ru/yazmalar/ahmetjan-mar-soltanbek-avyl.htm Башкортстандагы Солтанбәк авылына 1996 елда кара багана куелды]</ref>.

 

Себер даругасы башкортлары [[Өфе]] властьларына каратель яуларын туктатуны сорап мөрәҗәгать җибәрә, аңа бу даруганың 10 улусыннан 17 вәкил (шул исәптән Бәпәнәй Төрепбирдин, ''Күзәй'' улусыннан мулла ''Юлдаш Сөярембәтов'' кул куя{{sfn|История башкирского народа|2011|с=202}}. [[Башкорт күтәрелешләре (1735 - 1740)|1735-1740 еллардагы башкорт күтәрелешләренең]] икенче этабында Бәпәнәй Төрепбирдин Себер һәм [[Уса даругасы|Уса]] даругаларында күтәрелешнең җитәкчеләренең берсе, Себер даругасы Кара-Табын Олысы старшинасы ''Йосоп Арыковның'' төп киңәшчесе булып китә. Бәпәнәй мулла баш күтәрүчеләрнең башка җитәкчеләре һәм патша чиновниклары белән хат алышкан. Бәпәнәй Төрепбирдин үзенең хатларында <ref>«Письмо башкир Сибирской дороги Бепени Трупбердина с товарищами уфимское воеводе Н. Д. Мерзлюкину с жалобой на действия А. И. Тевкелева и с требованием вывода его отряда с территории Сибирской дороги»»", [[1734]] елның [[1 май]]ында императрица [[Анна Иоанновна| Анна Иоанновнаның]] Империя чиген Башкортстан чигенә җиткерү, башкорт җирләрен үзләштерү өчен комиссия төзү турындагы карары (указы) буенча төзелгән ''Ырынбур экспедициясе'' начальнигы ''В. Н. Татищевка'' хат{{начало цитаты}}«Мы, башкирские народы, наши отцы, деды и прадеды, великому государю в подданство пришли своими волями, оставя своих ханов, а великие государи нас содержали по нашей воле, а не под саблею. И в то время, что государи дали нам землю, мы в знак того, что подданные, платили ясак. Теперь на ясачных землях строят города, башкир притесняют, и если не будет изменен этот порядок, башкиры будут сопротивляться, хотя пропасть, хотя смерть принять готовы» — Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — Б. 17. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.}}</ref> патша властьларын ''башкортларның җиргә асабалык хокукын'' искә-санга сукмауда, ислам динен кысуда, ихтилалды карательләр тарафыннан каты бастыруда һәм [[Башкортстанның Рус дәүләтенә кушылуы|Рус дәүләтенә кушылуның]] килешүләрен бозуда гаепли һәм халыкның [[Русия империясе]]ннән аерылып Башкорт дәүләте төзүгә кадәр үз мәнфәгатләрен яклау хокукын дәлилли.