Аю өне: юрамалар арасында аерма

[[Файл:Bear hibernating.jpg|thumb|[[ЧёрныйКара медведь]]аю сбалалары медвежатамибелән вүрге верховой берлогеөңдә]]

Аю өңе махсус казылган өңдә, агач куышында (гималай аюының), агач тамыры астындагы чокырда, ярылган кырмыска иләвендә урнашуы мөмкин. Хәзерге заман аучылары аю өңнәрен югаргы һәм грунт өңнәренә бүләләр. Аю өңе, әгәр аю аның иминлегенә ышанмый икән, аюның җәйге яшәү урыныннан ерак торырга мөмкин. Күп кенә аюлар өңнәрен күршеләш итеп төзи, тик яз көне алар янә төрле якларга таралышып китә. Билгеле булганча, инә аюлар өңне ата аюларға караганда яхшырак төзи<ref>[http://www.zooclub.ru/wild/hish/262.shtml Бурый медведь (Ursus arctos)] // ЗооКлуб: Мегаэнциклопедия о животных</ref>.

Сайлап алынган өңөнә аю ботак, мүк һәм коры яфраклар сала, ә өстенә чыбык-чабык, чүп-чар һәм чыршы беләнботаклары җәеп сала. Ата аю өңөнә яңгызыялгызы, ә инә аю кайчагында узган елгы аю балалары һәм бер яшьтән зуррак “тәрбиәче” аюкай (пестун) белән, өстәвенә, һәрчак аларныңөңнеңң алгы алдындаягында ята. Барлык аюлар да өңдә йомгак сыман бөгәрләнеп, йөзләрен күкрәкләренә терәп һәм аякларын битләре алдында сатрашлап ята; шуңа күрә аюлар кышын үзләренең тәпиләрен имә дигән хаталы фикер барлыкка килгән. Хайваннар чыгу тишегенә таба карап ятканлыктан, аларның сулышыннан аю өңенең тамагы, шулай ук якын-тирәдә торучы агачлар һәм куаклар саргылт бәс белән каплана, ул ачык урыннарда ерактан күренә һәм еш кына җәнлекләрне аучыларга “сата”. Өңнең янында җәнлек эзләре булмавы да аның иң мөһим билгесе булып тора, чөнки хайваннар, аюдан куркып, үзләре өчен куркыныч урынны<ref name="Викитека ЭСБЕ">{{ВТ-ЭСБЕ|Берлога}}</ref> ары урап уза.

Аю күргән бөтен саклык чараларына карамастан, кешеләр кайчагында аны «өңөндә» аулый. Шул ук вакытта кеше аның өңөнә үзе керми, ә киресенчә, аннан хайванны өңеннән ничек булса да чыгарырга тырыша.

Экологлар «аю өңенә » сунарны тыерга тырыша<ref>http://priroda.primorsky.ru/itog/1/kolodei.doc{{Недоступная ссылка|date=Май 2018 |bot=InternetArchiveBot }}.</ref>. Моннан тыш, табигать саклау оешмалары сирәк очрайочрый торган аюларның өңнәрен эзләү һәм теркәү белән дә шөгыльләнә. Әйтик, 2009 елда Чукотка ярымутравындагыярымутрауындагы ак аю һәм көрән аю өңнәрен тикшерү оештырылды<ref>{{cite web|date=20 апреля 2009|url=http://www.regnum.ru/news/fd-fareast/chukotka/ecology/1153601.html|title=На Чукотке ученые завершили поиски берлог белого медведя|publisher=[[REGNUM]]|accessdate=2010-08-13|archiveurl=https://archive.today/20120912145724/http://www.regnum.ru/news/fd-fareast/chukotka/ecology/1153601.html|archivedate=2012-09-12|deadlink=yes}}</ref>, 2001-2009 елларда —Уссурия тыюлыгында гималай аюлары өңнәрен киң колачлы эзләү узгарылды<ref>[http://www.iugb-moscow2009.ru/cd/doc_rus/s5/Skripova.K.V.pdf Размещение берлог гималайских медведей] {{Недоступная ссылка|url=http://www.iugb-moscow2009.ru/cd/doc_rus/s5/Skripova.K.V.pdf|date=26 февраля 2013|user=Шуфель}}</ref>.

Сүзнең«Берлога» сүзенең килеп чыгышы буенча бик күп версияләр бар. Игнатий Викентьевич Ягич аның мәгънәсен «сайланган торак», ә Макс Фасмер — «күләвек, пычрак, чүп-чар» диеп аңлата <ref>[http://vasmer.narod.ru/p046.htm Берлога] — Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. М., 1986. — Т.1. — С. 158—159.</ref>.