Кирәй Мәргән: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Төзәтмә аңлатмасы юк |
Төзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 1:
{{Шәхес}}'''Кирәй Мәргән''' (Әхнәф Нури улы Кирәев, {{ТД}}, {{ТУ}} — {{ҮД}}, {{ҮУ}}) —
«[[Куныр буга]]» эпосы вариантын язып алган.
== Биография ==
Кирәев Әхнәф Нури улы 1912 елның 11 июлендә Өфө губернасы Бөре өязе [[Кыйгазытамак]] авылында туган (хәзерге [[Башкортостан Республикасы]] Мишкә районы). Язучының әтисе — билдһле башкорт сәсәне Нурмехәммәт Юмрани.
Урта мәктәпне тәмамлагач, Башкорт АССР-ы [[Тәтешле районы]] Аксәит мәктәбендә укыта, артабан район газетасы белән хезмәттәшлек итә. 1932 елда комсомол путёвкасы буенча Өфәгә моторлар эшләү заводында (хәзер [[УМПО]]) ташчы булып эш башлый, азак бригадир була.
1934 елда Кирәй Мәргән «Ленинец» (хәзер «[[Яшьлек]]») республика яшьләр газетасы редакциясенә эшкә чакырыла. Артабан «Октябрь» (хәзер «[[Агыйдель]]» журналы) журналы редакциясендә әдәби хезмәткәр, [[ВЛКСМ]]-ның Башкортстан өлкә комитеты инструкторы булып эшли<ref> [http://www.vatandash.ru/index.php?article=1478 Статья в журнале ''«Ватандаш»'']</ref>.
1949 елда [[БашГУ|К. А. Тимирязев исемендәге Башкорт дәүләт педагогия институты]]н тәмамлый.
[[Бөек Ватан сугышы]] чорындаом «[[Комсомольская правда]]» газетасы корреспонденты, ә 1942—1943 елларда [[112-че Башкорт кавалерия дивизиясе]] матбугатында хәбәрче.
1946—1964 елларда [[СССР Фәннәр Академиясенең Башкортстан филиалы]] Өфө фәнни үзәгенең [[Тарих, тел һәм әдәбият институты]]нда башта гыйльми хезмәткәр, соңгарак — фольклор секторы мөдире.
1951—1954 елларда [[КПСС Үзәк Комитеты карамагындагы Җәмагать фәннәре Академиясе]]ндә белем ала һәм «Совет әдәбиятендә милли форма белән эчтәлек бердәмлеге проблемасы» темасына кандидатлык диссертациясе яклый.
1965—1982 елларда [[Башкорт дәүләт университеты]]ның башкорт әдәбияте һәм фольклоры кафедрасы мөдире.
Кирәй Мәргән Өфөдә 1984 елның 24 гыйньваренда вафат булган. Өфө [[Мосылман зыяратында]] җирләнгән.
== Иҗаты ==
Әсәрләре 1930 елдан матбугатта күренә башлый, ә 1932 елдан «Удар төзелеш», «Ленинец», «[[Башкортстан (газета)|Кызыл Башкортстан]]» газеталарында басылды.
1938 елда «Бүләгем» дигән тәүге хикаяләр җыентыгын, шуннан «Кабалан кеше» (1940), «Эзләнеү» (1939) исемле хикаяләрен, «Караидел» (1949) повестын бастырып чыгара.
Романнары: «Нарыштау итәгендә» (1951), «Бөркет канаты» (1981-1985)
Кирәй Мәргән шулай ук «Башкортлар» очерклар һәм хикаяләр җыентыгын (1943), «Сугыш фольклоры» китабын (1944), «Бер гаиләдә» (1942), «Шәһәр иртәсе» (1950) пьесаларын, XIX гасыйрда яшәгән күрнекле башкорт шагыйрь-мәгърифәтчесе [[Мифтахетдин Акмулла]]ның фаҗыйгәле язмышын тасвирлаган «Өзелгән моң» (1966) 8. б. иҗат иткән. «Башкорт халык иҗаты», «Совет әдәбиятендә Башкортстан» 5 томлыгы, «РСФСР халыклары Фольклоры» һ. б. җыентыкларның редколлегия әгъзасе.
== Искәрмәләр ==
{{примечания}}
== Сылтамалар ==
* [[Башкортостан Республикасының Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге Милли китапханәсе]]нең электрон бүлегендә
* [http://ebook.bashnl.ru/dsweb/View/ResourceCollection-3553 башкорт телендәге әсәрләре]
; башка чыганаклар
* {{статья|автор=[[Галин, Салават Ахмадиевич|Галин С. А.]]|заглавие= Жизнь во имя литературы и науки|ссылка= http://vatandash.ru/index.php?article=1478|язык = |издание = [[Ватандаш (журнал)|Ватандаш]]|тип = журнал|год= 2007|том = |номер= 8|страницы=|doi= |issn= 1683-3554}}
* {{ЭБЭ2013|component/content/article/2-statya/15591-mergen-kirej.html|Мэргэн Кирей|автор=[[Сафуанов, Суфиян Гаязович|Сафуанов С. Г.]]}}
[[Төркем:Филология фәннәре докторлары]]
| |||