Якут Автономияле Совет Социалистик Республикасы: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Фәрһад (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Фәрһад (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
{{Административ берәмлек|Герб=Emblem of the Yakut ASSR.svg|Гимн=|Статус={{s|[[автономная республика]]}}|Дата={{s|[[27 апреля]] [[1922]]}}|Аббревиатура=ЯАССР|ISO=|FIPS=|Сайт=}}
[[Файл:1960_CPA_2432.jpg|мини|1960 елгы СССР маркасы, Якут (Саха) АССР, Якутск шәһәре, Октябрь урамы]]
'''Якут Автономияле Совет Социалистик Республикасы''' ('''Якут АССР''', '''ЯАССР''', якут. {{Lang-sah|Саха автономнай сэбиэскэй социалистическэй республиката, Саха АССР}}) — [[Русия Совет Федератив Социалистик Җөмһүрияте|РСФСР]] составында оешкан [[автономияле җөмһүрият]]. 1922-1992 елларда башкаласы белән [[Якутск]] шәһәрендә гамәлдә булган.
 
Ул [[Лена]], Анабара, [[Оленёк (елга)|Оленёк]], Яна, [[Индигирка]] елгалары бассейнында, [[Колыма]] түбәнлегендә урнашкан; төньягында — [[Лаптевлар диңгезе|Лаптевлар диңгезенең]] һәм [[Көнчыгыш Себер диңгезе|Көнчыгыш Себер диңгезенең]] яр буйлары һәм [[Яңа Себер утраулары]] урнашкан. Бу автономияле республика территориясенең 40% тан артыгы Төньяк поляр түгәрәге артында урнашкан.
 
== Тарих ==
ЯАССР [[РСФСР]] составында 1922 елның 27 апрелендә [[Өркет губернасы|Иркутск губернасының]] Кирен өязе составына кергән Түбән Тунгуски районыннан тыш, [[Якутск өлкәсе]] территориясендә оештырыла; республика шулай ук [[Янәсәй губернасы|Енисей губернасының]] Хатан-Анабар районын, Иркутск губерниясе Кирен өязенең Олекмин-Сунтар волостен һәм көнчыгыш озынлыгының 84° һәм 140½ ° меридианнары арасында урнашкан [[Төньяк Боз океаны]] утрауларын үз эченә ала<ref>[http://lawfirm.ru/comments/index.php?id=9601 Декрет ВЦИК "Об автономной Якутской Социалистической Советской Республике"] // Собрание узаконений и распоряжений Рабочего и Крестьянского правительства. Отдел I. №30. Ст. 370</ref>. Якут Автономияле Республикасы төзелеше Максим Аммосов, [[Платон Ойунский]] һәм Исидор Барахов эшчәнлегеннән гыйбарәт. [[Бөек Ватан сугышы]] елларында ЯАССРның 50 меңнән артык кешесе фронтта сугышкан, шуларның 13е [[Советлар Берлеге каһарманы]] исеменә лаек булган. Елларында [[Бөек Ватан сугышы|, Бөек Ватан сугышына]] 50 меңнән артык халкы ЯАССР фронтларында сугышкан, ә 13, аларның исеменә лаек [[Советлар Берлеге каһарманы|Советлар Союзы Герое]]. Шулай ук республика халкыннан оешкан бүлекчәләр дә булган, мәсәлән, [[Иске Русса|Иске Руссаның]] бер урамы шундый бүлекчә — Якут укчылары исемен йөртә.
 
[[1990 ел|1990 елның]] 27 сентябрендә Якутск АССР Югары Советы автономияне РСФСР составында Якутск-Саха Совет Социалистик Республикасына үзгәртеп кору турында белдерә<ref>[http://constitutions.ru/archives/2912 Декларация о государственном суверенитете Якутской-Саха Советской Социалистической Республики]</ref>. 1991 елның 24 маенда РСФСР халык депутатлары Съезды әлеге исемне раслый, 1978 елгы РСФСР Конституциясенең 71 статьясына төзәтмә кертә<ref>[http://constitution.garant.ru/history/ussr-rsfsr/1978/zakony/183124/ Закон РСФСР от 24 мая 1991 г. «Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) РСФСР»]</ref>.
Юл номеры - 64:
[[Төркем:Якутия тарихы]]
[[Төркем:Википедия:Викимәгълүмат элементы параметрларына өстенлек бирелгән мәкаләләр]]
[[Төркем:Автономияле җөмһүриятләр]]
[[Төркем:РСФСР автономияле округлары]]