Wikipedia

Азәрбайҗан гимны: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Tolimbayli 1 (бәхәс | кертем)
397 үзгәртергә
кТөзәтмә аңлатмасы юк
к викиләштерү + төркемнәр өстәү
Юл номеры - 1:
{{Гимн
[[File:National_anthem_of_Azerbaijan.png|right|200px]]▼
| исеме = Азәрбайҗанның дәүләт һимны<br>
[[File:Azerbaijan national anthem (vocal version).ogg|200px|noicon]] '''''Хор башкаруында'''''▼
<small>Чын исеме: «Азәрбайҗан маршы», {{lang-az|Azərbaycan Marşı, Азәрбајҹан маршы}}</small>
[[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс]] '''''Оркестр башкаруында'''''▼
| транскрипциясе =
| татарча исеме =
▲[[File: | рәсем = National_anthem_of_Azerbaijan.png|right|200px]]
| зурлыгы = 120
| имза =
| сүзләрнең авторы = [[Әхмәд Җавад]]
| сүзләрнең язылу вакыты =
| композиторы = [[Гозәир Хаҗибәков]]
| көйнең язылу вакыты =
| дәүләт = {{байрак|Азәрбайҗан}} [[Азәрбайҗан]]
| билгеләнү вакыты = [[1992 ел]]
| кире кагу =
▲ | аудиофайлы = [[File:Azerbaijan national anthem (vocal version).ogg|200px|noicon]] '''''Хор башкаруында'''''<br/>
▲[[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс200px]] '''''Оркестр башкаруында'''''
| тасвирламасы = Азәрбайҗан маршы
| формат = ogg
}}
'''Азәрбайҗан маршы''' ({{lang-az|Azərbaycan Marşı}}) — Азәрбайҗан Республикасының дәүләт гимны, Азәрбайҗан дәүләт символларының берсе. Музыкасы 1919 елда композитор [[Гозәир Хаҗибәков]] тарафыннан язылган, гимн сүзләренең авторы — {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Әхмәд Җавад|Әхмәд Җавад|az|Əhməd Cavad}}. [[1992 ел]]ның [[27 май|27 маенда]] рәсми рәвештә кабул ителгән.
 
== Һимнның тарихы ==▼
[[File:%C3%9Czeyir_Hac%C4%B1b%C9%99yli_(crop).jpg |thumb|left|150px|Гозәер Хаҗибәйли]]
[[File:Ahmad_Javad.jpg|thumb|left|150px|Әхмәд Җавад]]
 
▲== Һимнның тарихы ==
[[1920 елныңел]]ның [[30 гыйнварындагыйнвар]]ында [[Азәрбайҗан Демократик Җөмһүрияте]] Министрлар Шурасы дәүләт һимнын әзерләргә булдыбула. Һимн текстына һәм музыкасына бәйге игълан ителдеителә. Халык мәгарифе министрлыгы берничә тапкыр “Азәрбайҗан” газетасында дәүләт һимны проектының шартларын бастырдыбастыра. Иң яхшы һимн проекты өчен 50 мең манат күләмендә премия биреләчәге билгеле булдыбула. Бәйгедә катнашучылар үз әсәрләрен шул елның 1 маена кадәр җибәрергә тиеш идебула. Конкурс нәтиҗәләрен игълан итү 28 майга, Азәрбайҗан Демократик Җөмһүриятенең ике еллыгына билгеләндебилгеләнә. Ләкин 1920 елның 28 апрелендә совет гаскәрләре Азәрбайҗанны басып алдыала. Дәүләт һимнын кабул итүгә рөхсәт булмадыбулмый.<br>
 
“'''Azәrbayсan marşı'''”. Тугандаш ил-дәүләтнең үз исеме белән аталган бу һимн да совет заманында, империя таркалуга юл тоткан елларда ук языла башлаган идебула. Көйязар '''[[Гозәир Хаҗибәков|Гозәер Хаҗибәйли]]''' ('''Uzeyir Hacibәyli)''' аның көен “Азәрбайҗан маршы” дип атаган. Соңрак башка бер музыка белгече '''Айдын Азим''' ('''Аydın Аzim)''' аны хор һәм оркестр башкаруы өчен нәкъ бүгенге рәвешендә аранжировкалаган. Азәрбайҗан Җөмһүриятенең бәйсезлеге игълан ителгәннән соң ярты ел үткәч, 1992 елның 27 маенда бу һимнга Милли Мәҗлес карары белән '''Әхмәд Җавад''' ('''Әһmәd Cavad)''' язган җыр тексты беркетелдеберкетелә. Шигырьнең урыс теленә тәрҗемәсен '''Сиявуш Мәмәд-задә''' ('''Siyavuş Mәmәd-zade''') эшләгән.<br>
Илнең үзендәге чараларда һимн гадәттә тулысы белән уйнала һәм җырлана. Халыкара вакыйгаларда башкару өчен билгеләнгән җыйнак вариантта һимнның җиденче-ундүртенче юлларын төшереп калдыралар.<br>▼
 
Хәлбуки, Гозәер Хаҗибәйли Азәрбайҗан Совет Социалистик Җөмһүрияте һимны көенең дә авторы. Ул аның музыкасын Төркиягә мөһаҗирлеккә киткәч язган булган. 1944 елда аңа шагыйрь '''Сәмәд Вургун''' ('''Sәmәd Vurğun''') сүзләре беркетелгән. 1978 елда исә союздаш җөмһүрият һимны текстын бераз кыскартканнар һәм үзгәрткәннәр — Сталин турындагы юлларны алып ташлау өчен. Шуннан соң һимн бүгенге “Азәрбайҗан маршын” кабул иткәнче гамәлдә булды.<br>▼
▲Илнең үзендәге чараларда һимн гадәттә тулысы белән уйнала һәм җырлана. Халыкара вакыйгаларда башкару өчен билгеләнгән җыйнак вариантта һимнның җиденче-ундүртенче юлларын төшереп калдыралар.<br>
 
▲Хәлбуки, Гозәер Хаҗибәйли — Азәрбайҗан Совет Социалистик Җөмһүрияте һимны көенең дә авторы. Ул аның музыкасын Төркиягә[[Төркия]]гә мөһаҗирлеккә[[мөһаҗир]]леккә киткәч язган булган. 1944 елда аңа шагыйрь '''Сәмәд Вургун''' ('''Sәmәd Vurğun''') сүзләре беркетелгән. 1978 елда исә союздаш җөмһүрият һимны текстын бераз кыскартканнар һәм үзгәрткәннәр — [[Иосиф Сталин|Сталин]] турындагы юлларны алып ташлау өчен. Шуннан соң һимн бүгенге “Азәрбайҗан маршын” кабул иткәнче гамәлдә булдыбула.<br>
 
== Азәрбайҗан маршы ==
Строка 140 ⟶ 163 :
Azärbaycan! Azärbaycan!
|}
== Сылтамалар ==
* [https://web.archive.org/web/20110608195538/http://www.navyband.navy.mil/anthems/ANTHEMS/Azerbaijan.mp3 Гимн музыкасы (сүзләреннән башка)]
* [http://president.az/himn.mp3 Азәрбайҗан гимны]
* [http://symbols.preslib.az/index_ru.html Азербайджан. Государственные символы и атрибуты]
== Искәрмәләр ==
<small>{{искәрмәләр}}</small>
 
[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Азәрбайҗан дәүләт символлары]]
[[Төркем:Гозәир Хаҗибәков әсәрләре]]
[[Төркем:Азәрбайҗан җырлары]]
[[Төркем:1919 елгы җырлар]]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Азәрбайҗан_гимны