Ассириялеләр: юрамалар арасында аерма

|Рәсем =

|коммент =

|үлеп беткән =

|арх =

== Тарих ==

[[File:Assyria Map.jpg|thumb|right|Ассириялеләр яшәгән төбәкләр картасы (''яшел төстә'')]]

Ассириялеләр үзләренең тарихын арамейләргә китереп бәйли, борынгы ассириялеләрнең нәселе дип исәпли. [[I гасыр]]да (Осроена Абгар V хакимлек иткәндә) ассириялеләр арасында [[христианлык]] тарала. [[Урта гасырлар]]да ассириялеләр кулында транзит сәүдә һәм [[Евфрат]] артындагы христианлык миссиясе туплана. Ассириялеләр христиан сирия әдәбияты тудыра, алар антик авторларның күп санлы әсәрләрен саклаганнар. [[XIV гасыр]]да [[ислам]] динен кабул итмәгән өчен ассириялеләрнең зур өлешен [[Аксак Тимер]] юк итә, исән калганнары [[Көрдстан]] тауларына һәм [[Кипр]]га кача. [[XV гасыр]]дан [[1974 ел]]га кадәр көнчыгыш ассириялеләрнең дөньяви һәм рухани юлбашчысы булып Мар-Шимуннар нәселеннән булган [[патриарх]] тора. Титул агасыннан {{comment|туганының улына|племяннигына}} тапшырылып бара. [[XX гасыр]] башына [[Төркия|Төньяк Төркиядәге]] ассирияле кабиләләр ''бәйсез'' (''аширет'': ''дизләр''— Диз мәликлегендә, ''базлар'' — Баз мәликлегендә, югары һәм түбән ''тьярилар'' — Тьяри мәликлегендә, ''тхумнар'' — Тхум мәликлегендә, зур һәм кече ''җилу'' — Җилу мәликлегендә), ''ярымбәйсез'' (''[[Госманлы империясе|төрек хакимиятенә]] караганда аширет мәликләренә ныграк буйсынганнар:'' ''таллар'' — Тал мәликлегендә, ''чаллар'' — Чал мәликлегендә, ''ливиләр'' — Ливи мәликлегендә, ''барварлар'' — Барвар мәликлегендә), ''бәйле'' (''тигезлектә яшәүче һәм [[Госманлы империясе|госманлы хакимиятенә]] буйсынучылар'': ''гяварлар'' — Гявар мәликлеге, ''әлбаклар'' — Әлбак мәликлегендә). Көнчыгыш ассириялеләрдә кабиләләргә бүленү хәзер дә сакланган. [[Иран]]да яшәүче ассириялеләр (''урмияләр'' — Урмия өлкәсендә яшәүчеләр, ''салмаслар'' — Салмас районында яшәүчеләр) кабиләләргә бүленүне белмәгән, җәмгыятьтәге дәрәҗәләре [[Госманлы империясе]]ндәге бәйле кабиләләрнекенә тигез булган. [[XIX гасыр|XIX]] — [[XX гасыр]]ның беренче чирегендә [[Госманлы империясе]]ндәге эзәрлекләнүләре сәбәпле, ассириялеләрнең күп санлы диаспоралары барлыкка килгән. Ассириялеләр [[Русия империясе]]ндә, башлыча [[Кавказ]] арты өлкәләрендә, [[1828 ел]]дан урнаша башлый, [[Төркия]]дә [[Госманлы империясе|госманлы хакимиятенә]] каршы күтәрелгән фетнә уңышсыз тәмамланып, ассириялеләргә каршы геноцид башлангач, [[1914 ел|1914]]-[[1918 ел]]ларда аларның саны сизелерлек арта<ref>[http://www.budetinteresno.narod.ru/kraeved/narod_vin_assiric.htm Средняя Кубань. Земляки и соседи. Ассирийцы]</ref>. [[1924 ел|1924]]-[[1937 ел]]ларда [[Сәвит Социалистик Җөмһүриятләр Берлеге|ССРБ]]дә Бөтенроссия ассириялеләр берлеге яшәп килә.

 

 

* [[14 ноябрь]] — Шара д’Мар Гиваргиз (Изге Георгий көне) бәйрәме<ref>[http://asr.addnt.ru/segodnya-otmechaetsya-assirijjskijj-naro/ Сегодня отмечается ассирийский народный праздник «Гиваргиз»]</ref>.

 

== Чыганаклар ==