Кытай: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Тамга: кире кайтару |
к яңа бүлек исеме өстәү: Дин |
||
Юл номеры - 462:
Кытай – күпмилләтле ил. Анда 56 милләт яши: [[хань]], [[монголлар|монгол]], [[татар]], хуэй, тибет, [[уйгырлар|уйгыр]], мяо, ийц, джуан, буитя, [[кореялеләр|корея]], маньджур, дунц, яотян, [[саларлар|салар]] һ.б. милләтләр. Хань (кытай) милләте – 92 процент. Барлык милләтләр дә, саннары күпме булуга карамастан, тигез хокуклы итеп санала.
== Дин ==
Диннәрнең иң таралганнары – [[буддачылык]], даосистлык, [[ислам]], [[католиклык]]. Диннәр Конституция һәм закон ярдәмендә саклана.▼
Кытай рәсми рәвештә атеистик дәүләт булып тора һәм үз халкының дине буенча мәгълүматлар бирми. Шул сәбәпле дини демография буенча төгәл мәгълүматлар юк. Кытай Конституциясе дин тоту иреген гарантияли. Рәсми теркәлмәгән теләсә нинди дини оешма дәүләт тарафыннан эзәрлекләүгә дучар була. Кытай халкының 85 % ы дингә ышана, 15 % ы үзләрен атеист дип саный.
Соңгы мең ел эчендә кытай мәдәнияте күп кенә дини агымнарның йогынтысына дучар була. [[Даочылык]], [[буддачылык]] һәм [[конфуцийчылык]] илнең «өч тәгълиматы» булып санала. Әлеге өч дин халык дине формасында бөтен ил буенча таралган.
▲Диннәрнең иң таралганнары – [[Даочылык]], [[буддачылык]] ,
Бәяләүләр буенча, халыкның 2-3 % ы — [[мөселман]]нар, [[христианнар]] 5 % тәшкил итә. [[Буддизм]]ны Кытай халкының 10-18 % ы якын итә. 30 % тан артык [[кытайлар|кытайлы]] җирле халык диннәрен куллана<ref>[https://worldpopulationreview.com/countries/china-population/ China Religion, Economy and Politics]{{ref-en}}</ref><ref>[http://www.cpirc.org.cn/ 全球国家及城市可靠翔实的人口数据和信息 (China Population Information and Research Center)]{{ref-zh}}{{ref-en}}</ref><ref>[http://www.stats.gov.cn/english/ National Bureau of Statistics of China]{{ref-en}}</ref> <ref>[https://population.un.org/wpp/ UN World Population Prospects (2019 Revision)]. United Nations population estimates and projections{{ref-en}}</ref>. [[Һинд дине]] Кытайда азчылык тарафыннан тотыла. Әлеге дин хәзерге кыйтга Кытайда бик чикләнгән таралышлы, ләкин археологик дәлилләр Индуизмның [[урта гасырлар]] Кытаенда булганын раслый.
Кытайда ислам динендәге ун милләт халкының саны якынча 18 млн кеше тәшкил итә. Аларга [[башкортлар]], [[уйгырлар]], [[казакълар]], [[Кытай татарлары|татарлар]], [[кыргызлар]], [[үзбәкләр]], дунсян, [[таҗиклар]], хуэй мөселманнары керә. Кытай мөселманнары, нигездә, [[хәнәфи мәзһәбе]]ндәге [[сөнни]]ләр, таҗиклар — [[шигый]]-исмәгыйлиләр.
{{Тәрҗемә ителмәгән 3|Кытай халык университеты|Кытай халык университетының|en|Renmin University of China}} социологик тикшеренү үзәге 2013 елдан 2015 елга кадәр үткәргән (31 төбәктән 4382 дин тотучыны) сораштыру нәтиҗәсендә, «ислам — Кытай яшьләре арасында иң киң таралган дин» дигән нәтиҗә чыгарылган. Тикшеренү мәгълүматлары буенча, 30 яшькә кадәрге [[кытайлар]]ның 22,4 % ы үзен мөселман дип саный.
Вэй Дедун, Кытай халык университетының фәлсәфә мәктәбенең буддизм тикшеренүләре профессоры:
<blockquote>Кытайлылар арасында мөселман яшьләре саны буддистлар һәм католикларныкыннан югарырак булуның сәбәбе: ислам тарафдарларының күбесе этник азчылыкка карый, аларның хатын-кызлары еш кына берничәшәр бала таба, балалары да ислам динен кабул итә<ref>''Yuen Yeuk-laam''. [http://www.globaltimes.cn/content/930904.shtml Religious Chinese are younger: report.] Global Times, 8.07.2015{{ref-en}}</ref></blockquote>
* [[Кытайда ислам]]
* [[Кытайда индуизм]]
== Дәүләт корылышы ==
| |||