Азәрбайҗанда ислам: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
яңа бит ясау |
к clean up using AWB |
||
Юл номеры - 12:
[[XIX гасыр]]да күп кенә мөселман-сөнниләр, [[Россия империясе]]нең диндәшләре яшәүче [[Госманлы империясе]] белән алып барган сугышлары сәбәпле, Россия империясе тарафыннан контрольдә тотыла торган Азәрбайҗаннан эмиграциягә киткән. Шулай итеп, XIX гасыр ахырына Азәрбайҗанда шигый мөселманнар күпчелекне тәшкил итә башлаган. Сөнниләр һәм шигыйлар арасындагы каршылык XIX гасыр ахырында кими.
[[1806 ел]]да хәзерге Азәрбайҗан территориясе Россия империясе тарафыннан басып алына, [[1813 ел]]гы [[Гөлистан солыхы (1813)|Гөлистан солыхы]] буенча [[Иран]] Россия империясенә хәзерге Азәрбайҗан территориясен тәшкил иткән ханлыкларны (''Карабах ханлыгы, Ганҗә ханлыгы, Шекә ханлыгы, Ширван ханлыгы, Дербент ханлыгы, Куба ханлыгы, Бакы ханлыгы, Талыш ханлыгы'') бирергә мәҗбүр була. Әлеге киилешү шартлары [[1828 ел]]гы {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Төрекмәнчәй килешүе |Төрекмәнчәй килешүе|en|Treaty of Turkmenchay}} белән тагын бер тапкыр расланган. [[1918 ел]]да Азәрбайҗан бәйсезлек игълан итә һәм Мүсават фиркасе (Müsavat Partiyası) җитәкчелегендә [[Азәрбайҗан Демократик Җөмһүрияте|Азәрбайҗан демократик республикасын]] төзи. [[1920 ел]]ның [[27 апрель|27 апрелендә]] [[ЭККГ]] АДҖ чиген үтеп чыга һәм 28 апрелендә Бакыга керә. [[АзССР]] игълан ителгән. [[1922 ел]]ның [[29 декабрь|29 декабреннән]] ил [[Советлар Берлеге]] составында.
[[ССРБ|Советлар хакимияте]] урнашканчы, Азәрбайҗанда 2000 гә якын [[мәчет]] эшләгән. Күпчелек мәчетләр [[1930-еллар]]да ябылган, кайберләренә генә [[Икенче бөтендөнья сугышы]] вакытында яңадан ачылырга рөхсәт ителгән. Совет хакимияте [[азәрбайҗаннар]]ның милли үзаңын үстереп, аларны дөньякүләм ислам бергәлегеннән аерып алырга омтылган.
[[Икенче бөтендөнья сугышы]] вакытында совет хакимияте Бакуда [[Кавказ]]дагы Исламның җитәкче органы буларак Кавказ арты мөселманнарының Диния нәзарәтен торгыза.
Юл номеры - 26:
Азәрбайҗан Конституциясенең 7нче статьясы нигезендә, ил дөньяви дәүләт дип игълан ителгән. 19нчы статьяда диннең дәүләттән аерылуы һәм закон каршында барлык диннәрнең тигезлеге, шулай ук дәүләт мәгариф системасының дөньяви характеры турында әйтелгән.
[[2010 ел]]гы сораштыруда [[азәрбайҗаннар]]ның яртысы гына: «Дин сезнең көндәлек тормышыгызның мөһим өлеше булып торамы?» — дигән сорауга уңай җавап биргән. Ислам илнең сәяси өлкәсендә чикләнгән роль уйный.
Азәрбайҗан парламенты чит илдә [[рухани|дини белем алган затларга]] Азәрбайҗанда ислам йолаларын гамәлгә ашыруны, шулай ук мәчетләрдән башка урыннарда дини атрибутиканы, флагларны һәм лозунгларны күрсәтүне тыючы законнар кабул иткән. [[Гашура]] гамәлләре шулай ук тыелган. Азәрбайҗан хөкүмәте чит илләрдә барган сугышларда катнашучы азәррбайҗанлыларны гражданлыктан мәхрүм итү турында закон кабул иткән<ref>[https://ru.oxu.az/society/104949 В Азербайджане запретят мулл, обучавшихся за границей.] Oxu.Az, 2.12.2015{{ref-ru}}</ref>.
Юл номеры - 49:
{{Аурупада ислам}}
[[Төркем:Илләр буенча ислам]]
[[Төркем:Азәрбайҗанда ислам]]
| |||