Дезоксирибонуклеин кислотасы: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Kitap (бәхәс | кертем)
Ilnur efende (бәхәс) кулланучысының 2425403 төзәтмәсе кире кагылды
Тамга: кире кайтару
к Kitap (бәхәс) кулланучысының 2425407 төзәтмәсе кире кагылды
Тамга: кире кайтару
Юл номеры - 1:
{{Күчерү|Дезоксирибонуклеин әчелеге}}
[[Файл:DNA animation.gif|thumb|right|ДНК икеле спирале]]
'''Дезоксирибонуклеин әчелеге''', '''ДНӘ''' яки '''Дезоксирибонуклеин кислотасы''', '''ДНК''' – ул [[нуклеин әчелекләре]]нең бер төре. Нинди [[күмерсу]] кушылуына карап молекуланың төре билгеләнә. ДНК [[молекула]]сы һәр тере организмның сыйфатлары турында мәгълүмат йөртә. ДНК [[гистон]] [[аксым]]ы белән кушылып [[хромосома]] барлыкка китерә. Нәкъ менә шулар [[нәселдәнлек]] билгеләрен нәселдән-нәселгә күчерә.
{{Күчерү|Дезоксирибонуклеин әчелеге}}
'''Дезоксирибонуклеин әчелеге''', '''ДНӘ''' яки '''Дезоксирибонуклеин кислотасы''', '''ДНК''' – ул [[нуклеин әчелекләрекислоталары]]неңның бер төре. Нинди [[күмерсууглевод]] кушылуына карап молекуланың төре билгеләнә. ДНК [[молекула]]сы һәр тере организмның сыйфатлары турында мәгълүматинформация йөртә. ДНК [[гистон]] [[аксым]]ы белән кушылып [[хромосома]] барлыкка китерә. Нәкъ менә шулар [[нәселдәнлек]] билгеләрен нәселдән-нәселгә күчерә.
 
[[Организм]]нарда ике төрле нуклеин [[Әчелекләр|әчелег]]екислотасы була: [[рибонуклеин әчелеге]] (РНӘРНК) һәм дезоксирибонуклеин (ДНК) әчелекләрекислоталары. Исемнәреннән үк күренгәнчә, алар бер-берсеннән углевод компонентының — [[пентоза]]ның характеры белән үзара бер-бер артлы тоташкан пентоза һәм ортофосфат әчелегекислотасы буыннарыннанзвеноларыннан гына тора. [[Азот]]лы нигезләр [[күмерсу]]углевод буыннарыназвеноларына ян-яктан гына тоташканнар; кайчагында аларны нуклеин әчелегекислотасы макромолекуласының «чачагын» тәшкил итә дип тә әйтәләр. Ортофосфат әчелегенеңкислотасының калдыклары, күмерсутуаруглеводород буыннарынзвеноларын үзара тоташтырып, бер пентоза молекуласының өченче [[күмер тудыргыч]] атомы гидроксидыгидроксилы белән икенче пентоза молекуласының бишенче [[күмер тудыргыч]] атомы гидроксилы арасында химик бәйләнеш (су молекуласы аерылып чыгу исәбенә) барлыкка китерә. Монда фосфат әчелегекислотасы калдыкларының диссоциацияләшергә сәләтле тагын берәр гидроксил группасы саклана, нәкъ менә бу хәл макромолекулаларга әчелеккислота үзлекләрен тәэмин итә. Азотлы гетероцикллар булуы исә аларга бер үк вакытта нигез үзлекләрен бирә.
 
<div class="thumb tleft">
Строка 24 ⟶ 25 :
</div>
</div>
Аксымнар һәм нуклеин әчелекләрекислоталары [[химия]]се һәм [[биохимия]]се үзләренең үсеше белән яңа фәннәр — биоорганик химия, [[молекуляр биология]], [[геннар инженериясе]]н барлыкка китерде.
 
Нуклеин әчелекләрекислоталары төзелешендәге иң әһәмиятле үзенчәлек шул: пентоза һәм фосфат әчелегекислотасы калдыкларыннан торган төп чылбырга «тагылган» азотлы (пиримидин һәм [[пурин]]) нигезләрнең нинди эзлеклелектә урнашуы, башкача әйтсәк — макромолекулада нуклеотидларның эзлеклелеге. Аларның күзәнәктәге биологик функцияләре нуклеотидларның билгеле эзлеклелегенә, ягъни нуклеин кислоталарының беренчел структурасына бәйләнгән.
 
Бирелгән биологик төр нәселдәнлегенең барлык мәгълүматы информациясе нәкъ дезоксирибонуклеин әчелекләрекислоталары молекулаларында нуклеотидларның төрле эзлеклелеге рәвешендә шифрланган.
 
ДНК макромолекулалары уртак бер күчәр тирәсендә бөтерелгән ике чылбыр спираленнән тора. Бу аларның икенчел структурасы. Икенчел структураны саклауда, аксымнардагы шикелле үк, водородлы бәйләнешләрнең әһәмияте аеруча зур. Аксым молекуласы радикалларыннан аермалы буларак, алар монда спиральнең тышкы ягында түгел, бәлки аның эчке ягындагы макромолекулаларның төрле чылбырларындагы пиримидин һәм пурин нигезләр арасында барлыкка киләләр.
Строка 58 ⟶ 59 :
* [http://educontest.net/STORAGE_1/FILES/article/1178/konkursnaya%20rabota.doc Ибраева Р. НУКЛЕИН КИСЛОТАЛАРЫ. ( 10-11 класслар өчен)]
 
[[Төркем:Нуклеин әчелекләрекислоталары]]