Дезоксирибонуклеин кислотасы: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к Kitap (бәхәс) кулланучысының 2425402 төзәтмәсе кире кагылды
Тамга: кире кайтару
Kitap (бәхәс | кертем)
Ilnur efende (бәхәс) кулланучысының 2425403 төзәтмәсе кире кагылды
Тамга: кире кайтару
Юл номеры - 1:
[[Файл:DNA animation.gif|thumb|right|ДНК икеле спирале]]
{{Күчерү|Дезоксирибонуклеин әчелеге}}
[[Файл:DNA animation.gif|thumb|right|ДНК икеле спирале]]
'''Дезоксирибонуклеин әчелеге''', '''ДНӘ''' яки '''Дезоксирибонуклеин кислотасы''', '''ДНК''' – ул [[нуклеин кислоталарыәчелекләре]]ныңнең бер төре. Нинди [[углеводкүмерсу]] кушылуына карап молекуланың төре билгеләнә. ДНК [[молекула]]сы һәр тере организмның сыйфатлары турында информациямәгълүмат йөртә. ДНК [[гистон]] [[аксым]]ы белән кушылып [[хромосома]] барлыкка китерә. Нәкъ менә шулар [[нәселдәнлек]] билгеләрен нәселдән-нәселгә күчерә.
 
[[Организм]]нарда ике төрле нуклеин кислотасы[[Әчелекләр|әчелег]]е була: [[рибонуклеин әчелеге]] (РНКРНӘ) һәм дезоксирибонуклеин (ДНК) кислоталарыәчелекләре. Исемнәреннән үк күренгәнчә, алар бер-берсеннән углевод компонентының — [[пентоза]]ның характеры белән үзара бер-бер артлы тоташкан пентоза һәм ортофосфат кислотасыәчелеге звеноларыннанбуыннарыннан гына тора. [[Азот]]лы нигезләр углевод[[күмерсу]] звеноларынабуыннарына ян-яктан гына тоташканнар; кайчагында аларны нуклеин кислотасыәчелеге макромолекуласының «чачагын» тәшкил итә дип тә әйтәләр. Ортофосфат кислотасыныңәчелегенең калдыклары, углеводородкүмерсутуар звеноларынбуыннарын үзара тоташтырып, бер пентоза молекуласының өченче [[күмер тудыргыч]] атомы гидроксилыгидроксиды белән икенче пентоза молекуласының бишенче [[күмер тудыргыч]] атомы гидроксилы арасында химик бәйләнеш (су молекуласы аерылып чыгу исәбенә) барлыкка китерә. Монда фосфат кислотасыәчелеге калдыкларының диссоциацияләшергә сәләтле тагын берәр гидроксил группасы саклана, нәкъ менә бу хәл макромолекулаларга кислотаәчелек үзлекләрен тәэмин итә. Азотлы гетероцикллар булуы исә аларга бер үк вакытта нигез үзлекләрен бирә.
 
<div class="thumb tleft">
Строка 25 ⟶ 24 :
</div>
</div>
Аксымнар һәм нуклеин кислоталарыәчелекләре [[химия]]се һәм [[биохимия]]се үзләренең үсеше белән яңа фәннәр — биоорганик химия, [[молекуляр биология]], [[геннар инженериясе]]н барлыкка китерде.
 
Нуклеин кислоталарыәчелекләре төзелешендәге иң әһәмиятле үзенчәлек шул: пентоза һәм фосфат кислотасыәчелеге калдыкларыннан торган төп чылбырга «тагылган» азотлы (пиримидин һәм [[пурин]]) нигезләрнең нинди эзлеклелектә урнашуы, башкача әйтсәк — макромолекулада нуклеотидларның эзлеклелеге. Аларның күзәнәктәге биологик функцияләре нуклеотидларның билгеле эзлеклелегенә, ягъни нуклеин кислоталарының беренчел структурасына бәйләнгән.
 
Бирелгән биологик төр нәселдәнлегенең барлык информациясемәгълүматы нәкъ дезоксирибонуклеин кислоталарыәчелекләре молекулаларында нуклеотидларның төрле эзлеклелеге рәвешендә шифрланган.
 
ДНК макромолекулалары уртак бер күчәр тирәсендә бөтерелгән ике чылбыр спираленнән тора. Бу аларның икенчел структурасы. Икенчел структураны саклауда, аксымнардагы шикелле үк, водородлы бәйләнешләрнең әһәмияте аеруча зур. Аксым молекуласы радикалларыннан аермалы буларак, алар монда спиральнең тышкы ягында түгел, бәлки аның эчке ягындагы макромолекулаларның төрле чылбырларындагы пиримидин һәм пурин нигезләр арасында барлыкка киләләр.
Строка 59 ⟶ 58 :
* [http://educontest.net/STORAGE_1/FILES/article/1178/konkursnaya%20rabota.doc Ибраева Р. НУКЛЕИН КИСЛОТАЛАРЫ. ( 10-11 класслар өчен)]
 
[[Төркем:Нуклеин кислоталарыәчелекләре]]