Wikipedia

Шәехзадә Бабич: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
DerslekBot (бәхәс | кертем)
Ботлар
12 122 үзгәртергә
к →‎Тормыш юлы: Өфә, replaced: Өфә → Уфа (3) using AWB
Derslek (бәхәс | кертем)
33 974 үзгәртергә
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 36:
[[1917 ел]]ның җәен Бабич [[Уфа]] шәһәрендә үткәрә, аннары [[«Кармак» журналы]]ның чакыруы буенча [[Ырынбур]]га күчеп, журналның җаваплы сәркатибе булып эшли. Нәкъ шул вакытларда Ырынбурда буржуаз милләтчеләр тарафыннан төзелгән «Башкорт мәркәз шурасы»ның милли азатлык, милли автономия турындагы ялган фразаларына алданып, Шәехзадә Бабич [[Октябрь инкыйлабы]] һәм [[Русия ватандашлар сугышы|ватандашлар сугышы]] чорында [[башкортлар|башкорт]] милләтчелегенә бирелә, [[Зәки Вәлиди]]нең контрреволюцион «Башкорт хекумәте»нә теләктәшлек күрсәтә, хәтта анда эшләшеп тә йөри. Ләкин илдәге революцион вакыйгалар барышында ул үзенең милләтчелек карашларының ялгыш икәнлеген, аларның хезмәт халкы мәнфәгатьләре белән уртаклыгы булмаганлыгын аңлый һәм, [[1919 ел]]ның февралендә үзенең «Башкорт халкына көйле хитаб» исемле мәгълүм шигырен яза.
 
Ләкин шагыйрьнең гомере бик кыска була. Аңа озак яшәргә һәм иҗат активлыгын җәелдереп җибәрергә насыйп булмый. [[1919 ел]]ның [[28 март]]ында ул, типография эшләре буенча [[Баймак]] шәһәренә барышлый, юлда, фаҗигале рәвештә һәлак була. Ул[[Зилаир]] гражданнаравылында сугышыкызылларның буталчыгындаСмоленск һәлакполкы булганурыслары дигәнБабичны мәгълүматларһәм бардусты Иркәбаевны тотып, җыелган кеше алдында, вәхшиләрчә җәзалап үтерәләр.<ref>[http://kitap.net.ru/gyilmanov/44.php Галимҗан Гыйльманов. КҮҢЕЛЕМ СУРӘТЕ]</ref>
 
== Иҗат ==
Юл номеры - 43:
 
Кыска гына гомере эчендә Шәехзадә Бабич бай һәм үзенчәлекле шигъри мирас калдыра. Аның лирикасы Ватанга, туган табигатькә чиксез мәхәббәт хисе белән сугарылган. Аның шигырьләре камил эшләнгән, алар нәфислеге, ритмик музыкальлеге, тел-сүрәтләү чараларының байлыгы, төрлелеге ягыннан сокландыра. Аның табигый таланты бигрәк тә сатирик әсәрләрендә калку чагыла. [[1916 ел|1916]]—[[1917 ел|1917]] еллар дәвамында язылган «Газазил», «Кандала», «Китабеннас фи хәккыльхаувас» («Күренекле кешеләр хакындагы китап») кебек күләмле һәм киң җәмәгатьчелекнең игътибарын казанган поэмалар татар юмор-сатира жанрының классик үрнәкләре булып саналырга хаклы.
<!--
<blockquote>
'''Без үзебез — башкортлар'''</br>
''Без үзебез — башкортлар,'' </br>
''Күп ырыуга баш йортлар.'' </br>
''Бездә гәүһәр, бездә йәүһәр,'' </br>
''Бездә һәрбер ашлыклар.''</br>
 
Сталин заманында Бабичка контрреволюционер-милләтче ярлыгы тагыла, аның мирасына тыю салына. Аның иҗатын татар әдәбиятына 1950нче еллар азагында, рәсми реабилитацияләнгәч кенә ачыла. Сөргеннән кайткан [[Хәсән Туфан]] Бабичны үзенең остазы дип атый. Бабич турында: «Тукайдан яңа инкыйлаб шигъриятенә Бабич аша гына килеп булган кебек, яңа әдәбияттан Тукайга да Бабич аша гына кайтып була», дип аның әдәбият тарихындагы лаеклы урынга кайтарырга чакыра. Ләкин идеологик диктатура хадимнәре Бабичка һаман сак белән карый. Бабичның иҗатын Казанда торып [[Хатыйп Госман]], [[Галимҗан Гыйльманов]] һәм Уфада [[Әхнәф Харисов]] өйрәнәләр, ләкин аларның иҗади эшләренә тыкшыну, комачау итү бара.
''Бездә тиңсез сәхрәләр.'' </br>
''Сәхрәләр — оҗмах алар;'' </br>
''Анда гөлләр тирбенеп,'' </br>
''Ямләнергә чакыралар.''</br>
 
''Анда кошлар сайраша,'' </br>
''Күлдә камыш шаулаша.'' </br>
''Камыш буе аруша,'' </br>
''Тамаша, әй тамаша.''</br>
 
''Бездә калын урманнар,''</br>
''Бездә данлы [[Урал]] бар;'' </br>
''Урал асты алтындыр,'' </br>
''Өстә — шәфкать балкыйдыр.''</br>
 
''Сизен башкорт бәхетеңне,'' </br>
''Төшен, башкорт, атыңны;'' </br>
''Күрер өчен тәхетеңне,'' </br>
''Истикбалың алтынлы.''
</br>
(1919)
</blockquote>
-->
== Хәтер ==
* Шәехзадә Бабичнең иҗаты һәм тормышы хакында тулы метражлы нәфис филм төшерелеп, [[2017 ел]]ның апрелендә прокатка чыкты.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WQqI_F2FIN8 "Бабич" филме: трейлер.]</ref><ref>[http://www.bashinform.ru/bash/969905/ Башҡортостанда «Бабич» исемле тарихи фильм прокатҡа сыға]</ref>
* [[2019 ел]]ның [[28 июнь|28 июнендә]] Уфаның [[Зәки Вәлиди урамы (Уфа)|Зәки Вәлиди]] һәм [[Мәҗит Гафури урамы (Уфа)|Мәҗит Гафури]] урамнары кисешкән чатта [[Шәехзадә Бабич һәйкәле (Уфа)|һәйкәле]] куела<ref>[http://www.bashinform.ru/news/1324762-v-ufe-otkryli-pamyatnik-bashkirskomu-poetu-i-obshchestvennomu-deyatelyu-shaykhzade-babichu/ В Уфе открыли памятник башкирскому поэту и общественному деятелю Шайхзаде Бабичу]. ИА «Башинформ», 28.06.2019</ref>.
 
== Әсәрләре ==
* [http://tatarca-text.narod.ru/babich.html Шәехзадә Бабич шигырьләре]▼
 
== Чыганаклар ==
* Даутов Р.Н., Нуруллина Н.Б. Совет Татарстаны язучылары. — Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1986.
* [[Галимҗан Гыйльманов|Г. Гыйльманов]]. [http://adiplar.belem.ru/bujukser.htm Әрнүле hәм бөек сер]. "Мәйдан", 2005, гыйнвар.
== Искәрмәләр ==▼
 
{{искәрмәләр}}▼
== Сылтамалар ==
* [http://miras.belem.ru/node/472 Мирас сайтында]
▲* [http://tatarca-text.narod.ru/babich.html Шәехзадә Бабич шигырьләре]
* [http://www.vatantat.ru/page29201.htm “Тапмадым йолдыз...”]
* [http://www.bashinform.ru/bash/690675/ "Китап" нәшриәтендә Шәйехзада Бабичтың тыуыуына 120 йыл тулыу айҡанлы китап донъя күрҙе] {{ref-ba}}
* [http://www.azatliq.org/content/article/26815976.html Язучылар Бабичның тууына 120 ел тулуны искә алды]
 
▲== Искәрмәләр ==
▲{{искәрмәләр}}
 
{{DEFAULTSORT:Бабич, Шәехзадә}}
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Шәехзадә_Бабич