Модест Киттары: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к яңа бүлек исеме өстәү: Моны да карагыз
DerslekBot (бәхәс | кертем)
к redact, replaced: Питырбур → Петербург (4), Пирем → Пермь (4), Төркем:Казан (Идел буе) федераль университетын тәмамлаучылар →... using AWB
Юл номеры - 12:
| милләт = поляк
| үлем датасы = 28.03.1880
| үлем җире = {{үлем җире|ПитырбурПетербург|ПитырбурдаПетербургта}}
| әти = Яков Киттары, ''поляк дворяны''
| әни =
Юл номеры - 23:
| башка мәгълүмат =
}}
'''Модест Киттары''', Модест Яков улы Киттары ({{lang-ru|Модест Яковлевич Киттары}}, ''[[1825 ел]]ның [[22 ноябрь|22 ноябре]] ([[4 декабрь|4 декабре]]), [[ПиремПермь]] — [[1880 ел]]ның [[28 март]]ы ([[9 апрель|9 апреле]]), [[ПитырбурПетербург]]'') — химик-технолог, фән докторы (''[[1847 ел|1847]]''), [[Казан дәүләт университеты|Казан университетының]] химия фәннәре укытучысы һәм профессоры (''[[1850 ел|1850]]''), Казанда шәм-стеарин җитештерү, сабын кайнату сәнагатьләренә нигез салучы - проектын төзүче (''[[1854 ел|1854]]''). [[Мәскәү дәүләт университеты|Мәскәү университетының]] атказанган профессоры (''[[1859]]'').
 
== Тәрҗемәи хәле ==
[[1825 ел]]ның [[22 ноябрь|22 ноябрендә]] ([[4 декабрь|4 декабрендә]]) [[ПиремПермь]] шәһәрендә, сөргенгә сөрелгән [[поляклар|поляк]] {{comment|асылзаты|дворяны}} Яков Франц улы Киттары (Kittary) гаиләсендә туган. Әтисе башта [[Көнгер]]<ref>[http://solnschko.blogspot.ru/2012/02/blog-post_803.html Названия улиц – история нашего города Ирбита]</ref>, аннары [[ПиремПермь губернасы]] җир үлчәүчесе булып эшләгән.
==== Казан чоры ====
[[Файл:М.Я.Киттары.jpg|200px|thumb|right|[[Казан дәүләт университеты|Казан чоры]] фотосурәте]]
[[Файл:Glavny korpus stearinovogo zavoda v Kazani.jpg|200px|thumb|right|[[Крестовниковлар]] [[Нәфис|заводы]]]]
Модест [[Пирем]]дәПермьдә гимназия тәмамлагач, [[Казан дәүләт университеты|Казан император университетына]] укырга керә, анда [[химия]] фәнен кызыксынып өйрәнә (укытучысы-остазы ''профессор'' [[Николай Зинин]] (''[[1812 ел|1812]]-[[1880 ел|1880]]'')). [[1844 ел]]да [[Казан дәүләт университеты|университетны]] табигать фәннәре разряды буенча тәмамлый. [[1844 ел|1844]]-[[1848 ел]]лардаелларда университетның химия һәм технология лабораториясендә лаборант булып хезмәт итә. [[1845 ел]]да [[зоология]] буенча (''[[мәрсиннәр]] турында'') диссертация яклап, магистрлык дәрәҗәсе ала. [[1848 ел]]да, [[үрмәкүчсыманнар]] буенча диссертация яклап, табигать фәннәре докторы дәрәҗәсе ала. [[1847 ел]]да [[ПитырбурПетербург]]гака укытырга киткән [[Николай Зинин|Н.Н. Зинин]] урынына, [[Казан дәүләт университеты|Казан император университетында]] химия фәннәреннән укытучы итеп билгеләнә, [[1850 ел]]дан экстраординар, [[1853 ел]]дан ординар профессор. [[1851 ел]]да [[Лондон]]да узган [[Бөтендөнья күргәзмәсе (1851)|Бөтендөнья күргәзмәсендә]] (''[[:en:The Great Exhibition|en]]'') эксперт (''бәяләүче'') буларак катнаша. Анда алган тәҗрибәсе [[1852 ел]]да [[Казан]]да узган Бөтендөнья авыл хуҗалыгы продукциясе күргәзмәсен һәм [[1854 ел]]даелда [[Вятка]]да узган округ күргәзмәсен оештыруда файдаланыла.
 
Казан икътисадый җәмгыяте эшчәнлеген җанландырып җибәрә, җәмгыятнең журналын ([[Записки Императорского Казанского экономического общества (журнал)|«''Записки Императорского Казанского экономического общества''»]]) нигезли, [[1854 ел|1854]]-[[1857 ел]]лардаелларда басманың мөхәррире дә булып тора. Әлеге басмада шәм, сабын кайнату, күн сәнәгате буенча 150 дән артык мәкаләсен бастыра<ref>[http://ksu.museum.ru/chmku/s6.htm Казан химия мәктәбе музее]</ref>. [[1854 ел]]да [[Казан]]да шәм-стеарин заводы проектын төзи. [[1855 ел]]да [[Мәскәү өлкәсе|Мәскәү астында]] киҗе-мамык фабрикасы хуҗалары булган бертуган Александр, Василий һәм Константин [[Крестовниковлар]] туплаган капиталларын (20 мең сум ) яңа җитештерү оешмасына салалар, М.Я. Киттары төзегән проекттан файдаланып, [[Казан]]ныңКазанның [[Пләтән бистәсе]] Екатерина урамында (''хәзерге'' [[Габдулла Тукай урамы (Казан)|Тукай]] урамы) стеарин-шәм заводы (''хәзерге'' [[Нәфис]] холдингы (''[[:ru: Нэфис|ru]]'')) бинасы коралар. [[1857 ел]]даелда заводта 200 эшче 300 мең сумлык тауар җитештерсә, [[1880 ел]]даелда инде заводның 1 500 эшчесе 4 395 000 сумлык тауар җитештерә.
 
[[Казан дәүләт университеты|Казан император университеты]] [[Пётр Кондырев|профессоры]] кызы Поликсения Кондыревага өйләнә.
 
== Мәскәү чоры ==
[[1857 ел]]да [[Мәскәү]] сәүдәгәрләре-фабрикантлары чакыруы буенча [[Казан]]нанКазаннан Мәскәүгә китә, [[Мәскәү дәүләт университеты|Мәскәү университетында]] әлеге сәүдәгәрләр [[акча]]сына ачылган технология, авыл хуҗалыгы, урман хуҗалыгы һәм архитектура кафедрасын (''ординар профессор вазифасында'') җитәкләргә ризалык бирә. Бер үк вакытта Мәскәү коммерция укуханәсендә (''хәзерге'' Н.Э. Бауман исемендәге МДТУ) химия фәненнән укыта, Мәскәү коммерция фәннәре гамәли академиясе эшчәнлеген җитәкли.
 
[[1879 ел]]да [[Петербург]]каПетербургка күчә. Анда [[Россия империясе]] хәрби министрлыгының баш интендант идарәсе каршындагы техник комитет рәисе итеп билгеләнә. [[1880 ел]]ныңелның [[28 март]]ында ([[9 апрель|9 апреле]]ндә) [[Петербург]]таПетербургта вафат була. [[Мәскәү өлкәсе]]ндә хәзерге [[Солнечногорск районы]]нда җирләнгән.
 
== Хезмәтләре ==
«Очистка конопляного масла по способу М. Киттары» (''[[1860 ел|1860]]''), «Публичный курс товароведения» (''[[1860 ел|1860]]''), «Лекции технологии» (''[[1861 ел|1861]]''), «Выработка крахмала» (''[[1862 ел|1862]]''), «Публичный курс винокурения» (''[[1866 ел|1866]]'') һ.б.
 
== Чыганаклар ==
Юл номеры - 62:
{{искәрмәләр}}
 
[[Төркем:Казан (Идел буе) федераль университетын тәмамлаучылар]]
[[Төркем:Профессорлар]]
[[Төркем:Химиклар]]